VU Magazine 1985 - pagina 96

wijst Frye er uitvoerig op dat Hamlet aan het ideaal beantwoordt van de christenhumanist, die de deugden van Mars en Mercurius in zich verenigt. Zelfverwijt iVlet een zware opdracht, omstreden bevoegdheden en slechts persoonlijke middelen besloot Hamlet tot geheimhouding van die opdracht en tot een dubbelzinnig, grillig en krankzinnig gedrag. Deze werkwijze van Hamlet bemoeilijkt uiteraard de beoordeling van wat hij zegt en is. Hamlet moest dubbelzinnig zijn vanwege de dubbelzinnige omstandigheden. Het toneelstuk speelt zich in drie perioden af, met tweemaal twee maanden daar tussenin. Shakespeare had deze opdeling nodig om meer structuuraan hetstuktegeven. Niet alleen Hamlet moet de moord op zijn vader wreken. Ook de Noorse prins Fortinbras wil zijn vader wreken, die door de vader van Hamlet werd verslagen. En Laërtes, de broer van Ophelia, wil zijn vader, minister Polonius, wreken, die door Hamlet wordt gedood. Om de opvolger op de Deense troon, na afloop van de tragedie, prins Fortinbras, geloofwaardig te maken waren tweemaal twee maanden nodig. In de eerste twee maanden doet Hamlet niets, in de tweede twee maanden wordt hij naar Engeland gezondenen keert hij terug. Het talmen en twijfelen van Hamlet is vooral gebaseerd op het verloop van de eerste twee maanden, waarover Shakespeare alleen iets meedeelt door Hamlet zelf. Aan het hof ontdekt men in die tussentijd dat Hamlet zich vreemd gedraagt. Polonius denkt aan liefdesverdriet, omdat Ophelia hem moest loslaten. Hamlet wordt nog niet ernstig verdacht van mogelijke opstand. Zelf klaagt Hamlet over het verloren gaan van twee maanden zonder daden. Dat is zelfverwijt gebaseerd op het zoeken van het goede moment en de wil tot actie. Deze klacht moet uitgelegd worden als een uiting van een gewetensvol en verstandig beleid van Hamlet. Want als prins mocht hij geen misdadige koningsmoordenaar worden. Hij moest het bewijs van de moord leveren vóór hij tot daden kon komen. Na die twee maanden vindt hij voor het eersteen gelegenheid om een val voor koning Claudius op te zetten en pas als hij dat heeft gedaan komt de alleenspraak met de zelfbeschuldiging van talmen. Op dat ogenblik is Hamlet echter reeds tot daden overgegaan. De val voor de koning bestaat uit een toneelstuk, dat voor de koning en ko-

78

Overeenkomstig de gebruiken van die tijd werden overledenen zonder kist In het graf gelegd (uit: Frye, The renaissance Hamlet)

ningin wordtopgevoerd.Ophettoneel wordt een koning vermoord op exact dezelfde wijze waarop de vader van Hamlet in het geheim werd vermoord. Als de koning ziet dat op het toneel gif wordt gedruppeld in het oor van de slapende toneelkoning, schrikt hij op. Hamlet en zijn vriend Horatio hebben nu een bewijs dat koning Claudius de moordenaar was. Horatio is getuige geworden, om Hamlet van koningsmoord vrij te pleiten als deze wraak heeft genomen, en het volk om verklaring vraagt. Koning Claudius besluit meteen om Hamlet zo spoedig mogelijk naar Engeland te zenden en om hem daar te laten ombrengen. Koningin Gertude roept Hamlet voor het afscheid in haar kamer waar minister Polonius zich achter een wandtapijt verbergt om Hamletaf te luisteren. Geuzen Bij de scène tussen Hamlet en zijn moedervinden we van R. M. Fryegeen

modern Freudiaans commentaar, maar een analyse van de hellenistische, romeinse en christelijke achtergrond van het woord conscience. Hij bespreekt het geweten in relatie tot Gods Woord, de natuurwet en de positieve wetten. Het geweten brengt een mens, ook Hamlet, tot zelfbeschuldiging en tot het overwegen van verschillende mogelijkheden. Hamlet weifelt niet maar overweegt gewetensvol: to be ornotto be. Deze uitdrukking heeft een dubbele betekenis: zijn of niet-zijn, doen of niet-doen. In die tijd zeiden de Anglicanen dat het was 'nobler in thie mind to suffer' dan 'take arms against a sea of troubles' (edeler om te lijden dan de wapens op te nemen tegen een zee van moeilijkheden). Voor dat laatste hadden de calvinistische Geuzen in Holland gekozen. En meteen na de vraag 'to be or not to be', stelt Hamlet de vragen van leven en dood. Dat is het kader van Hamlets geweten als hij tot actie overgaat. Twee maanden later keert Hamlet terug, na een gevecht met zeerovers. De twee valse vrienden, Rosencrantz en Guildenstern, verliezen hun leven in Engeland; Hamletontkwam. Ophelia is krankzinnig geworden door het verlies van Hamlet en de dood van haar vader. Haar broer Laërtes keert ook terug om zijn vader te wreken. De koning wil hem daarbij helpen. Hij stelt Laërtes voor om met Hamlet te duelleren met een vergiftigd zwaard. De koning met al zijn verworven bevoegdheden en machtsmiddelen blijkt een slinkse intrigant, die met gif zijn moorden pleegt. En dan verdrinkt Ophelia. Zelfmoord of ongeval van een krankzinnige? Ook dat is dubbelzinnig Hamlet komt op zijn terugweg naar het hof langs het kerkhof waar hij met twee doodgravers over de doden spreekt. Zij graven een graf voor Ophelia. Overeenkomstig de gebruiken van die tijd wordt ze door de nabestaanden zonder kist in het graf gelegd. Laërtes springt in het graf om haar nog eenmaal in zijn armen te sluiten. Hamlet

Afbeelding van James Stuart wiens jeugddrama waarschijnlijk model stond voor de Hamlet-figuur (uit: Frye, The renaissance Hamlet)

vu-Magazine 14 (1985) 2 februari 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen