VU Magazine 1986 - pagina 415

van één van de grotere kerken, maar ik heb nog nooit gemerkt dat de stellingname van het ICO daarbinnen ter discussie is gesteld." Dales is evenals haar collega Wiebenga lid van de Nederlandse Hervormde Kerk. Beiden zijn zij echter tegen rijkssubsidiëring van kerken, wat ook is vastgelegd in een motie die enkele jaren geleden door een kamermeerderheid is gesteund. Het is hen dan ook een doorn in het oog dat het ICO toch altijd weer zijn invloed weet te laten gelden via een partij als het CDA. Dat gaat, zoals wij aanstonds zullen zien, tegen de stroom in onverdroten voort met het zoeken naar wegen om de kerken van de gewenste overheidssteun te voorzien. Voorzitter Diepenhorst van het ICO ontkent echter ten stelligste dat deze instantie een kerkelijke lobby vóór rijkssubsidiëring is: ,,Het gaat er in de eerste plaats om dat de overheid het belang erkent van de kerken als maatschappelijke verbanden die van grote betekenis zijn voor de samenleving als geheel. Het ICO vindt dat het de taak van de overheid is om voorwaarden te scheppen waaronder de kerken hun activiteiten kunnen ontplooien. De overheid moet op deze wijze invulling geven aan de grondwettelijke verankerde godsdienstvrijheid in ons land." Ook mr. F. H. M. van Spaendonck, juridisch secretaris van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland en tevens secretaris van het ICO, spreekt tegen dat dit orgaan als een kerkelijke lobby vóór overheidssteun aangemerkt kan worden: "Het is niet waar wat mevr. Dales zegt, dat de inbreng van de deelnemende kerken niet eerst in de eigen kring besproken wordt Dat gebeurt juist uitdrukkelijk wel. De kerken weten ver van tevoren waarover de beraadslagingen gaan en formuleren een standpunt. Het is vaak niet gemakkelijk om het eens te worden, dat hele besluitvormingsproces kost verschrikkelijk veel tijd." Van Spaendonck geeft toe dat er best hervormden en gelovigen van andere richtingen zullen zijn die de banden met de overheid volledig willen doorsnijden. Maar over de hele linie zijn de Rooms-Katholieke en de Nederlandse Hervormde Kerk volgens hem van oudsher toch veel meer geneigd het gesprek van de overheid gaande te houden. Zij hebben daar beduidend minder moeite mee dan bijvoorbeeld de gereformeerden. 'Dat mensen als Diepenhorst en anderen — ik denk dan bij voorbeeld aan oud-minister De Ruiter — nu steeds meer pleiten voor een overheidsoptreden dat de voorwaarden schept voor het functioneren van de kerken, is een opmerkelijke ontwikkeling. De oude antirevolutionairen, die altijd meenden dat de kerken ook wel zonder de helpende hand van de overheid konden draaien, schuiven op in de richting van de staaf Maar u moet zich ook eens proberen voor te stellen wat het betekent in deze tijd van toenemende ontkerkelijking, als je mid-

VU-MAGAZINE - NOVEMBER 1986

Prof mr. I. A. Diepenhorst: grondwettelijk verankerde godsdienstvrijheid den in de dagelijkse praktijk van het kerkzijn staat en je merkt dat het steeds moeilijker wordt om de zaak gaande te houden."

M

et het standpunt dat de overheid een "voorwaardenscheppende verantwoordelijkheid" heeft wat betreft het functioneren van de kerkgenootschappen, zit het ICO op één lijn met de in april van dit jaar ingestelde Commissie van advies inzake de criteria voor steunverlening aan kerkgenootschappen en andere genootschappen op geestelijke grondslag. Deze commissie wordt in de wandeling doorgaans de com-

missie-Hirsch Ballin genoemd, naar haar voorzitter, de Tilburgse jurist prof mr. E. M. H. Hirsch Ballin. Niet iedereen is met het bestaan van deze commissie even gelukkig, en dat is dan nog maar op z'n zachtst gezegd. Meer dan anderhalve eeuw lang is er herhaalde malen driftig gestudeerd op de relatie tussen de overheid en de kerken. Wie schetst dan ook de verbazing, bij sommigen uitmondend in regelrechte irritatie, toen de Tweede Kamer via de Bijzondere commissie Sekten moest vernemen dat er zonder enig vooroverleg met haar weer een nieuwe staatscommissie aan het studeren was gezet? Alvorens licht te laten schijnen op de politieke achtergronden van de totstandkoming van de commissie Hirsch Ballin, eerst wat meer over haar taken, haar samenstelling en de richting waarin zij werkt. De leden vertegenwoordigen elk een kerkgenootschap, of, zoals prof mr. M. G. Rood (korte tijd minister van Justitie voor D'66 in het rompkabinet-Van Agt II) een levensbeschouwelijk genootschap, in zijn geval het Humanistisch Verbond. De commissie telt een aantal klinkende namen, zoals die van mr. A. P. J. M. M. van der Stee (oud-minister van Financiën) en mr. P. J Verdam (oudcommissaris der Koningin in Utrecht); beiden waren eerder betrokken bij het ontwerp van een regeling om de verworven financiële privileges i^an der kerken door de overheid te laten afkopen. Het Parool verbond aan deze omstandigheid de conclusie dat het wel duidelijk is in welke richting de aanbevelingen aan de commissie-Hirsch Ballin zullen gaan. Maar laten wij, alvorens over deze conclusie een uitspraak te doen, eerst de voorzitter van de commissie aan het woord. Bij de installatie van zijn commissie ging Hirsch Ballin in op de grondrechten van kerken als maatschappelijke verbanden: "De maatschappelijke verbanden waarin de mensen

365

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen