VU Magazine 1986 - pagina 252

met de snelle express nog twee dagen varen over de Rajang van Sibu aan de kustdelta. Belaga fungeert als administratief centrum maar vooral als marktplaats voor de stammen in het achterland. Ik breng een bezoek aan de Kayan van Long Bulan. Kayan-vrouwen hebben oorbellen van wel twintig centimeter — een schoonheidsideaal dat bereikt wordt door van jongs af aan gewichten tot één kilo aan de lellen te bevestigen. Op hoogtijdagen dragen zij sierlijke gewichten van koper. In de langboot van Belaga naar Long Bulan draait zo'n vrouw zich naar mij om. De met koper versierde lellen zwiepen mee, terwijl zij haar verontwaardiging spuit. •n 1963 was ik in Kuala Lumpur, de hoofdstad van Maleisië, om op te treden namens Sarawak en de • Kayans. Dat was bij de festiviteiten ter ere van de toetreding van Sarawak tot de federatie Maleisië. Zoete beloften over gelijkwaardige ontwikkeling voor alle Maleisiërs werden uitgesproken. Die zoete beloften worden niet nagekomen. We hebben op de radio gehoord, dat de overheid heeft besloten om de Bakun-centrale te bouwen. In Kuching heeft vice-premier Datuk Musa Hitam dit medegedeeld. Maar geen woord over ons. Aan ons is niets gevraagd. Ons huis zal zeker onder water verdwijnen als het project doorgaat. Dat is toch geen gelijkwaardige ontwikkeling! Wat hebben wij met mensen in Kuala Lumpur of Kuching te maken? Dit is ons land. Zij zijn alleen uit op eigen voordeel. Kijk maar naar de Kayan aan de Baram. In hun gebied wordt veel hout gekapt en over hun rivier getransporteerd. Maar ook wij hebben rechten! Ook volgens de Maleise wetten hebben wij recht op ons land."

99

I

Long Bulan ligt dertig kilometer van Belaga. De Rajang heet hier Balui. De boot wordt afgemeerd. Tientallen kinderen werpen indringende, verlegen blikken in mijn richting. Long Bulan is één langhuis van zo'n 300 meter lengte. Achter de zestig deuren schuilen vijfhonderd woningen (bilek) voor even zoveel bewoners. Als het Bakun-project doorgaat zal dit huis onder water komen te staan. De vrouw stelt mij voor aan de hoofdman. Ukor is zestig jaar en maakt van zijn hart geen moordkuil. "We verlaten ons land nooit. We verzuipen nog liever. Hier woonden onze voorouders. Hier horen wij thuis. We weten hoe het onze vrienden aan de Batang Ai is vergaan. Dat zal ons niet gebeuren. Ons is niks gevraagd. Wel zagen we de laatste jaren hier steeds meer vreemdelingen rondneuzen. Wat hebben zij met ons land, ons bos, ons water te maken?" De bewoners zijn inmiddels op de galerij toegestroomd. Zij betuigen hun instemming met de woorden van hun hoofdman. Ik kan vrijuit met iedereen praten, ook in de twee andere Kayan-langhuizen die ik bezoek. Overal vang ik dezelfde geluiden op. "Wij moeten wijken voor de economische belangen van anderen. Naar onze mening wordt niet gevraagd of geluisterd." De Kayan hebben nu een redelijk, zij het niet overvloedig bestaan. Zwerflandbouw, jacht, visvangst, een beetje geldinkomen, een rijke traditie. Dit alles zal in de nabije toekomst verdwijnen door één beslissing van de centrale regering in Kuala Lumpur. Zijn er dan geen alternatieven? "Welzeker", zegt Mohammed Idris van de CAP (Consumers Association of Penang). "Men kan in de rivieren van Sarawak een groot aantal kleine centrales bouwen, die te zamen voor ruime capaciteit zorgen. In ieder geval genoeg voor Maleisië. Waarom zou Sarawak alléén de negatieve effecten en de risico's van dat monsterproject dragen? Sabah en het vasteland kunnen ook hun steentje bijdragen. Maar de politieke wil om dat alternatief te bestuderen ontbreekt. Misschien ligt dat aan het buitenland. Ik zou wel eens willen weten in hoeverre het buitenland bij de besluitvorming betrokken is. Ik vermoed dat juist buitenlandse partners in het project de doorslag hebben gegeven tot het besluit. Techno230

logisch is Maleisië niet in staat een dergelijk project aan te pakken. Een groot deel van de 23 miljard gaat dus naar de plannenmakers en supervisoren uit het buitenland. Voor de alternatieve energieopwekking kunnen we denk ik wél op goed opgeleide Maleisiërs vertrouwen. Daarnaast is het project gericht op de verkoop van energie aan buurlanden. Dat is waarschijnlijk nodig om uit de kosten te komen. Maar als je overcapaciteit creëert, waarvan de schadelijke effecten op het milieu langdurig zijn en het nuttig effect kortlopend en dan nog alleen om financiering mogelijk te maken, dan vraag je toch om reactie van weldenkende mensen! Als de leiders van Maleisië dan niet aan komende generaties denken, zou je toch van milieuorganisaties in het westen mogen verwachten, dat ze aan de bel trekken." "Een deel van Borneo mag dan bij Maleisië horen, het is duidelijk dat door de destructie van oerwoud milieuproblemen niet tot Maleisië beperkt blijven. Een klein voorbeeld? In 1983 brak er in Kalimantan niet ver van Sabah, de andere deelstaat van Maleisië op Borneo, een geweldige brand uit, die een flink deel van primair en secundair woud in de as legde. Klimaatverstoringen over heel Zuidoost-Azië waren het gevolg. Hebben we al eens in kaart gebracht wat er gebeurt als het oerwoud van Borneo ophoudt te bestaan? Ik denk dat de gevolgen net zo belangrijk voor ons zijn als voor de wereldbevolking. Ik daag milieuorganisaties over de hele wereld uit om te protesteren tegen de aanslag die op ons oerwoud wordt gepleegd. Ik roep iedereen op die ook maar een beetje gezond verstand heeft om met ons te voorkomen dat Borneo wordt geslachtofferd." D Gert-Jan Timmermans is free-lance journalist

VU-MAGAZINE — JUNI 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen