VU Magazine 1988 - pagina 465

matiestroom juist doen toenemen. En hoe groter de stroom, des te lastiger deze te controleren is", zei de voormalige VU-hoogleraar in de Kunstmatige Intelligentie, dr. Laurent Siklossy in een interview. De stelling heeft een onmiskenbare kern van waarheid. Wie zich in een totalitaire staat bezighoudt met journalistiek, wetenschap of cultuur doet dat voortdurend met het rode pennetje van de censor in het achterhoofd. Alleen de grootste waaghalzen durven het om te balanceren op het randje van wat wel of niet mag. Wie een al te grote stap opzij zet, valt buiten de pohtieke orde. In de meeste westerse samenlevingen is daarentegen het verbod nagenoeg een onmogelijkheid geworden. Censuur is er niet langer een reële optie, mede omdat de autoriteiten niet de machtsmiddelen hebben om de in-

dan ook, om die te controleren. Maar gaat het ook werkelijk die kant op? De Amerikaanse historicus Theodore Roszak, auteur van het boek The cult of information, is daar zeer sceptisch over. Dit najaar was hij in Nederland en toen ik hem interviewde zei hij dat de meeste computers gebruikt worden door het leger en door grote ondernemingen, en dat ze niet bepaald ten goede komen aan het publieke welzijn.

R

oszak: "In Amerika hebben instanties als het Ministerie van Justitie en de CIA toegang tot alle data-bestanden en die zijn niet voor het publiek toegankelijk. Daardoor bestaat er niet langer zoiets als privacy. Het is eerder zo dat de computers ertoe hebben bijgedragen dat de toegang tot de in-

formatiestroom naar hun hand te formatie is geconcentreerd in steeds zetten. Zo nu en dan wordt er nog minder handen." een armzahge poging gedaan om Voor de bewonderaars van de inforeen boek, film of toneelstuk (de matietechnologie is het argument Fassbinder-affaire, The last tempta- van Roszak misschien niet erg overtion of Christ) de nek om te draaien. tuigend. Ze zouden het nog eens De poging slaat echter steevast om kunnen zijn met de feitelijke conin het tegendeel: het gewraakte cul- statering, maar de computerenthouturele artikel wordt bedolven onder siasten zullen daar haastig aan toeeen hoeveelheid aandacht die het voegen dat dit geen noodzakelijke ontwikkeling is. Is het niet de grootanders nooit gekregen zou hebben. De computer zou die informatie- ste uitdaging voor de informatiestroom verder vergroten en het nog technologie om ervoor te zorgen dat lastiger maken voor welke autoriteit ook de benedenmodale handwerksVU-MAGAZINE—DECEMBER 19

man kan profiteren van de modernste snufjes? Die gedachte is niet nieuw. Bezield door democratiserende idealen ontwikkelden kritische bèta-studenten uit de jaren zestig, de personal computer. Het succes daarvan was overdonderend: in heel wat gezinnen is

'Het is niet mogelijk om met behulp van een computer kritische vermogens te ontwikkelen.' de 'pc' een even gewoon stuk huisraad geworden als de afwasmachine, de videorecorder en de cd-speler. Gelijke informatie-kansen, spreiding van kennis; zo we deze doelsteUingen nog niet bereikt hebben, lijken we op zijn minst halverwege te zijn. Roszak bestrijdt echter dat de verbreiding van de pc zijn argumenten weerlegt. Zeker, hij vindt ook dat de computer prachtig dienst kan doen als tekstverwerker of als rekenmachine, maar van het overige gebruik heeft hij geen hoge dunk. "Ik heb veel respect voor de mensen die de pc ontwikkeld hebben maar hun idealen zijn niet uitgekomen. De meeste mensen gebruiken de computer om hele triviale redenen: om recepten uit te wisselen, om grappen te vertellen en, zoals veel in Frankrijk gebeurt, voor erotische boodschappen. Er is geen sprake van dat met behulp van de computer wordt nagedacht over belangrijke politieke offilosofischevraagstukken."

D

e kritiek van Roszak is echter principiëler van aard dan dat mensen de computer voor oneigenlijke doeleinden benutten. Hij denkt dat de betekenis van informatie overschat wordt. "Men gaat er vanuit dat wanneer mensen maar gemakkelijk toegang hebben tot informatie, ze vanzelf betere staatsburgers zullen worden. Ik denk dat er andere kwaliteiten voor nodig zijn om het democratische leven weer te laten opbloeien. Het kennen van feiten en statistieken kan soms belangrijk zijn, maar is niet het meest wezenlijke. Het gaat er veel meer om dat het publiek in II

Theodore Roszak: 'Algemeen begrip als informatie verdonkeremaant specifiekere onderscheidingen'. Foto Bram de Hollander

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen