VU Magazine 1988 - pagina 251

'Per jaar vallen in ziekenhuizen evenveel slachtoffers als in het verkeer', gonsde het eind maart plotseling door ons land. Een kort maar hevig tumult brak los. Aanleiding was de uitspraak van een klinisch fysicus uit Nijmegen, dr. Th. leiders, gedaan tijdens een aan de Vrije Universiteit gehouden congres over kwaliteit en fouten in de gezondheidszorg. Onmiddellijk daarop gingen de slachtoffers van foutief medisch handelen bij duizendtallen over tafel. Een storm in een glas water? Wat vaststaat is, dat élke dode als gevolg van een verkeerde geneeskundige ingreep er één teveel is. Maar dat het met het aantal dodelijke slachtoffers van vermijdbare en dus verwijtbare medische missers nogal meevalt, bleek eerst goed toen de vermeende aanstichter van de paniek publiekelijk z'n gram haalde over de onzorgvuldige wijze waarop hij in de op sensatie beluste media zou zijn geciteerd. Toen het rumoer eigenlijk alweer was geluwd schreef deze zelfde dr. Zelders in NRC/Handelsblad dat zijn 1800 ziekenhuisdoden 's jaars niet slachtoffers mogen genoemd van fouten, zoals de kranten deden, maar van ongelukken die - en dit voor alle duidelijkheid - in de meeste gevallen voortvloeien uit "ongewenste samenlopen van omstandigheden." En zelfs wanneer het werkelijk een fout is geweest die fataal werd, moeten we deze meesttijds zien als begrijpelijk en niet verwijtbaar. Een "bedrijfsongeval", aldus Zelders, waarbij niet primair de bijpassende schuldige dient opgespoord, maar waarvan de wellicht structurele oorzaak moet worden achterhaald. Het onderzoek dat deze speurtocht vergt mag best wat geld kosten, vond Zelders nog, want 1800 dodelijke ongelukken in het ziekenhuis blijft - ook ziins inziens - onrustbarend veel.

at bleef, nadat de opschudding weer enigszins was weggeëbd, was de gedachte aan het inderdaad onrustbarend grote aantal dodelijke slachtoffers. En een, althans bij patiënten en potentiële patiënten, de kop opstekende onverschilligheid rond de academische vraag of een onvoorzien levenseinde veroorzaakt door een medische fout zoveel erger is dan wanneer dat resulteert uit "ongewenste samenlopen van omstandigheden." Wat óók bleef was het knagend vragen hoe zorgvuldig er nu eigenlijk in ziekenhuizen met de patiënt wordt omgesprongen. En of - oh, zeurende argwaan - er wellicht niet meer aan de hand zou kunnen zijn dan met getal en statistiek te staven valt. Wat was er bijvoorbeeld waar van de hardnekkige klacht dat de macht der witte jassen eventuele fouten weet te verdonkeremanen, dat artsen elkaar bij voortduring de hand boven het hoofd blijven houden, en dat alleen al daarom klagende slachtoffers van foutief medisch handelen zelden of nooit een juridische voet tussen de zie-

Wi

VU-MAGAZINE—JUNI 1988

kenhuisdeur krijgen? Doofpot? Beerput? Of nog erger...? Maar vooral: hoe een eerlijk antwoord te krijgen op déze vragen, waar immers de geslotenheid en de geringe mededeelzaamheid van het medisch circuit spreekwoordelijk heet? Soms noopt de realiteit tot het slechten van dit soort vooroordelen. Misschien is, voor wie een poging waagt, de medische wereld wel minder gesloten dan ze lijkt. Niet elke chirurg blijkt zwijgzaamheid tot hoogste deugd te hebben verheven. In ieder geval niet dr. Wlm de Jong, als chirurg verbonden aan het Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit en als medisch columnist aan dagblad Trouw. Zonder lang aandringen blijkt hij bereid diepgaand en openhartig te filosoferen over medische missers en hun oorzaken, daarbij puttend uit zijn eigen, alleszins ruime praktijkervaring. Als het aan De Jong ligt is, naar in de loop van het gesprek blijkt, diens openhartigheid geen uitzondering, maar zou deze in elk hospitaal regel moeten zijn. Want contactuele vaardigheden, inlevingsvermogen, en volstrekte openheid naar de patiënt toe, acht hij eigenschappen die voor de chirurg haast even essentieel zijn als een vaste hand en vakkennis. Dat blijkt de rode draad in dit gesprek over het medisch falen.

H

' I

I et blijft in mijn vak altijd spannend want ongewis; je vraag je tóch na iedere operatie wéér af of er niet iets verkeerd is gegaan. Elk onderzoek, elke ingreep, geeft risico; een arts is altijd penetrerend bezig. Je bent bovendien altijd aan het afwegen; de voordelen van al dan niet ingrijpen tegen de nadelen daarvan. Voortdurend probeer je zo de zaak in balans te houden. En alleen dat maakt het al een stuk minder simpel om ondubbelzinnig vast te stellen wat nou precies een medische fout is en wat niet. De situatie is soms zo oneindig complex. Ik geef je een misschien wat bizar voorbeeld om aan te geven hóe complex."

'Hoe is je contact met de patiënt en de familieleden? Hoeveel invoelingsvermogen heb je in huis?' "Er komt een patiënt binnen met een afwijking. Die wordt onderzocht en krijgt een therapie voorgeschreven. Maar met deze patiënt gaat het ongemerkt van kwaad tot erger. In een proces dat weken, soms maanden duurt, mondt dat uit bij, wat wij noemen, het mof-syndroom: multiple organ failure, dat is het uitvallen van meerdere orgaanfuncties tegelijk. Doen de nieren het niet 17

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen