VU Magazine 1989 - pagina 125

Honderd jaar terug voorzag de schrijver Bellamy al een wereld vol creditcards en Wehkamp-catalogi. De ideeën uit zijn utopische science-fictionroman werden door velen als idealen gepropageerd. De populariteit van een militair afgedwongen solidariteit, wekt echter achteraf verbazing.

De militante luchtspiegelingen van een 19de-eeuws utopist JURGEN LIMONARD

Ruim honderd jaar geleden, in 1888, verscheen het science-fictionboek Looking Backward; 2000-1887 van de Amerikaan Edward Bellamy. Het boek is na verschijning nog jaren populair gebleven, ook in Nederland. Looking Backward is na De Negerhut van Oom Tom het best verkochte boek in het Amerika van de negentiende eeuw. In het eerste jaar van verschijnen worden er meer dan 60.000 exemplaren verkocht, het volgende jaar naderde de totale oplage al de 200.000. Het boek is onder meer vertaald in het Nederlands, Frans, Duits en Esperanto. Al snel nadat de Nederlandse vertaling beschikbaar kwam, werden in ons land Bellamy-clubs opgericht. Met folders en brochures propageerden de leden de ideeën die de voormalige journalist Bellamy in zijn utopische science-fictionwerk had geschetst.

H

oofdpersoon van Looking Backward is Juhan West. Hij kampt met slaapproblemen. Hij wordt daarom vaak geholVU-MAGAZINE—MAART 1989

pen door een magnetiseur die hem in een onderaardse, volkomen geluiddichte kelder laat inslapen. De 'laatste keer' gebeurt dat op 30 mei 1887, Decoration Day, de nationale feestdag ter nagedachtenis van de soldaten van de noordelijke staten die in de Burgeroorlog zijn gesneuveld voor het behoud van de eenheid van de staat. Als het huis boven hem afbrandt is er niemand meer om hem te wekken. West wordt uiteindelijk wakker in het jaar 2000, in het huis van de voormalig medicus dr. Leete die hem heeft ontdekt toen hij een chemisch laboratorium in zijn tuin wilde bouwen. Amerika in het jaar 2000 (de utopie) wordt afgezet tegen het negentiendeëeuwse Amerika (de dystopié). Het grootste gedeelte van het boek omvat de weergave van het gesprek tussen West en zijn vriendelijke gastheer dr. Leete. Gedurig zet dr. Leete de economische, politieke en sociale organisatie uiteen aan een maar langzaam van zijn verbazing en verwondering bekomende West.

In de 113 jaar van zijn slaap blijkt Amerika te zijn veranderd in een welvarende samenleving zonder noemenswaardige problemen. De armoede en de sociale onrust van de negentiende eeuw werden veroorzaakt door de specifieke organisatie van het industriële produktiesysteem, legt. dr. Leete uit. Van een excessief individualisme en een concentratie van macht en rijkdom in handen van een kleine groep, is nu geen sprake meer. Tegenover het gehekelde individualisme van de kaptaUstische produktie onder een politiek van laissez-faire wordt sohdariteit geplaatst. Het tweede toverwoord in de utopie is efficiency. Allen werken voor allen, ter vergroting van het algemeen welvaartspeil. Machines en fabrieken zijn niet meer in privébezit. De distributie van goederen wordt centraal door de overheid geregeld. Er is een arbeidsleger ingesteld. Eén keer per jaar is het 'nationale inlijvingsdag', het grootste landelijke spektakel in het jaar 2000, vergelijkbaar met de 35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen