VU Magazine 1992 - pagina 210

Milman Parry. Hij lanceerde toen de revolutionaire hypothese dat de IHas en de Odyssee uit een orale cultuur voortkwamen. Volgens hem waren de gedichten niet geschreven maar (uit het hoofd) gezongen. Dat klonk ongeloofwaardig. Want hoe is het mogehjk om twee van die onafzienbare lappen poëtische tekst uit het hoofd te leren, laat staan ze ter plekke te bedenken? Vergelijkend onderzoek onder ongeletterde Joegoslavische zangers van epische gedichten, Het echter zien dat dit wel degehjk mogelijk is. Alleen verschilt het scheppingsproces bij orale composities aanzierüijk van dat bij schnftelijke creaties. Het eerste is vergelijkbaar met het bouwen met behulp van pre-fab blokjes. De zanger gebruikt vaste zinswendingen, standaardsituaties (een feestmaal, een bewapeningsscene) en standaardverhaalstructuren om bij elke opvoering het verhaal opnieuw te creëren, aangepast aan het moment en het publiek.

Impuls

32 VU /v\AOAZrNi:

In de jaren zestig kreeg het onderzoek naar mondehnge communicatie een geweldige impuls. Door de opkomst van de televisie gingen geleerden beseffen dat niet-schrifteHjke kennisoverdracht wezenlijk verschilt van schriftelijke. De oral history deed haar intrede. De theaterwetenschap ontstond: toneelstukken werden niet langer bestudeerd als geschreven teksten maar als gesproken en in scene gezette tekst. Antropologen hadden al vanouds te maken gehad met culturen v/aarin het schrift niet of weinig gebruikt werd. N u begonnen zij systematisch na te denken over de gevolgen van de aan- of afwezigheid van het schrift. De Russische psycholoog Aleksander Luria had al rond 1930 onderzoek gedaan naar analfabetische boeren in Rusland, en geconcludeerd dat zij m andere, meer concrete, termen dachten dan geletterden. De veelzijdige geleerde Walter Ong borduurde hierop voort. Hij vroeg zich af hoe het eigenhjk mogelijk is om zonder pen en papier je eigen gedachten vast te houden. Als je probeert een logische redenering op te bouv/en, dan ben je na de vierde stap de eerste weer vergeten. Hij concludeerde dat dit soort redeneringen niet kan bestaan in een

schriftloze cultuur. Het denken is daar fundamenteel anders gestructureerd. Het is aangepast aan de mogeHjkheden die het menseHjk geheugen biedt. Orale kennis gebruikt dat wat makkeHjk te onthouden is als kapstok: beelden, vaste formules (spreekwoorden en gezegden) en ritmische, rijmende teksten. Het orale denken kent geen objectieve, afstandehjke, algemene kennis: kennis bestaat alleen in hoofd en lichaam van levende mensen, met hun eigen belangen en motieven. Deze fundamentele overdenkingen van Ong zijn de afgelopen jaren door geleerden uit alle mogelijke disciplines toegepast, getest en be-

streden. De bedoehng van de interdisciplinaire NIAS-werkgroep 'Oraliteit versus geletterdheid' was, om die versnipperde kennis weer samen te voegen. Saskia Kersenboom wilde met haar voorstel voor deze v/erkgroep in eerste instantie zoeken naar een model dat de v/erking van orale communicatie zou kunnen verhelderen. Hoe zitten orale teksten - toneelstukken, liederen, rituelen en verhalen - in elkaar, hoe worden ze gezien, gehoord, onthouden en doorgegeven? Later is aan deze opzet een historische dimensie toegevoegd. Mediëvisten werden uitgenodigd om de resultaten van het model te toetsen.

SASKIA KERSENBOOM DANST ZOALS ZIJ HET IN INDIA LEERDE: GEBRUIKERSVRIENDELIJKE KENNISOVERDRACHT

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen