VU Magazine 1993 - pagina 470

Hanne Obbink

Dragers van geslachtsziekten zijn altijd gestigmatiseerd. Tegenwoordig, bij de aids-epidemie, probeert men dat te voorkomen. Met succes. Want nu lijkt er van het omgekeerde sprake: er mag niet hardop gezegd worden dat aids vooral een homo-ziekte is.

28

De ontdekking van de ziekte aids in de eerste helft van de jaren tachtig bracht veel beroering teweeg, maar heeft met geleid tot stiginatisering van de twee belangrijkste groepen slachtoffers, homo's en intraveneuze drugsgebruikers. En dat is opmerkelijk, want in de afgelopen anderhalve eeuw ging in Nederland een verhoogde aandacht voor geslachtsziekten altijd gepaard met karikaturale beelden van de ziekte, haar slachtoffers en haar veroorzakers. Dat blijkt uit het proefschrift 'Geslachtsziekten en besmettingsangst' (Boom, f 43,50), waarop sociologe Annet Mooij eind september aan de Universiteit van Amsterdam promoveerde. In haar studie geeft Mooij een overzicht van de pogingen die sinds 1850 zijn ondernomen om geslachtsziekten te bestrijden. Wat het

v u MAGAZINE DECEMBER 1993

HET ALlMRUUasr TABOE DOOHBHOKEN

proefschrift vooral tot boeiende lectuur maakt, is dat het tevens laat zien hoe nauw opvattingen over geslachtsziekten samenhangen met de maatschappij die deze opvattingen koestert. De vrij zakelijke benadering van aids zou ondenkbaar zijn zonder de ingrijpende veranderingen van de afgelopen anderhalve eeuw in het denken over seksualiteit, over het gezag van medici en over de zeggenschap van patiënten.

Homo-ziekte "De strijd tegen geslachtsziekten staat voor méér dan enkel voor een strijd tegen geslachtsziekten", schrijft Mooij. Deze zin zou als motto van haar studie hebben kunnen dienen. Maar, geeft Mooij zelf toe, de betekenis van dit motto neemt af naar-

mate haar studie de tegenwoordige tijd nadert. "Aids is een ziekte en niet meer dan dat", aldus de sociologe. "Natuurlijk zijn er wel pogingen gedaan de bestrijding van aids te koppelen aan iets anders", zegt Mooij in een gesprek over haar studie. "Denk maar aan het echtpaar Goeree en de voormalige EO-dominee Dorenbos: die maakten aids tot het aangrijpingspunt voor een strijd tegen m o reel verval. Maar zulke figuren zijn toch in de marge gebleven. En de Amerikaanse filosofe Susan Sontag heeft aids en de angst voor aids m verband gebracht met het naderende einde van het millennium en met de tijdgeest, met allerlei angsten over het falen van de medische stand. Maar in Nederland heb ik eerlijk gezegd nog niets van zulke angsten gemerkt."

De reacties op aids zijn het gevolg van een doelbewuste politiek, en deze politiek is sterk beïnvloed door twee groepen die van meet af aan bij de strijd tegen aids betrokken zijn geweest: enerzijds de medici, anderzijds de belangenorganisaties van h o mo's. Van groot belang is, stelt Mooij, dat deze twee groepen beide baat hebben bij een beheerste aanpak. Medici hadden al snel door dat de enige remedie tegen aids vooralsnog een verandering van de seksuele praktijken van potentiële slachtoffers zou zijn. En zo'n verandering van gedrag is niet met dwang te berei-

ken, maar slechts met overtuigingskracht. Medici hechtten dan ook veel waarde aan goed overleg met vertegenwoordigers van de bedreigde groepen. De vertegenwoordigers van de homobeweging hebben deze kans om hun stempel op het aidsbeleid te drukken met beide handen aangegrepen. Het gevolg is een overheidsbeleid dat alles wat naar stigmatisering riekt, onderdrukt. "Medici en beleidsmakers hebben een heel duidelijke tegenstem laten horen tegen geluiden als die van de Goerees en Dorenbos", zegt Mooij. "En homoseksu-

elen zijn zelf gewoon partij. Dat is in de geschiedenis van de geslachtsziektenbestrijding nog niet eerder voorgekomen: dat slachtoffers zo'n grote invloed hadden op het beeld dat er van hun ziekte geschapen werd. Het resultaat is dat wie homo's zelfs maar uitzondert, zichzelf buitenspel zet." Het belang dat verschillende groepen erbij hebben om homo's niet uit te zonderen is zelfs zo groot dat in de overheidsvoorlichting de werkelijkheid in feite geweld wordt aangedaan. Er wordt sterk de nadruk gelegd op het feit dat iedereen aids kan krijgen. Vroeger verspreidden ge-

29

v u MAGAZINE DECEMBER 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen