VU Magazine 1993 - pagina 292

Klankmassage

met Tibetaanse en Nepalese

klankschalen.

Ondanks het ogenschijnhjk perverse karakter van deze redenering wü Wouter HanegraafF het nieuwetij dsdenken nog wel een klein beetje in bescherming nemen."In de new age heb je te maken met gewone mensen met problemen die baat hebben bij bepaalde therapieën. Als ze beseffen wat de uiterste consequenties van hun gedachten zijn, schrikken ze zelf ook. Het is een algemeen menselijke trek om je gedachten niet naar hun logische eindstation te willen voeren. Bovendien geeft de reïncarnatie-theorie het lijden zin en betekenis. Is het niet nog veel wreder om er van uit te gaan dat de dood van die miljoenen joden volstrekt zinloos is geweest? Men zal ook zonder meer benadrukken dat Hitler een misdadiger is geweest. Maar ik geef toe dat aan het idee van de zinvolheid van het lijden iets twijfelachtigs zit; door het lijden voor te stellen als een noodzakelijke fase waar je doorheen moet, krijgt het een zekere rechtvaardiging."

^•••••^^

26 vu MAGAZINE )UL/AUG 1993

Fascistisch

Arko Oderwald gaat nog een stap verder. Niet alleen kan het holistisch denken tot op zekere hoogte fascistisch geweld rechtvaardigen, maar het holistisch denken is zelf niet vrij van dubieuze trekken: "Het idee datje mensen ook nog eens een keer de schuld in de schoenen schuift voor hun lijden omdat ze negatieve gedachten hebben, is haast fascistisch te noemen. In veel holistisch denken zit een verheerlijking van de natuur. Dat is ook typerend voor de nazi-ideologie met zijn körperkultur en vegetarisme. Tot die ideologie behoort een idealisering van de gezondheid en het afinaken van zwakzinnigen. Ik wil niet zeggen dat het hohstisch denken zonder meer fascistisch is, maar er bestaan wel historische banden waar men vroeg of laat zich rekenschap van zal moeten geven." De vergelijking met het fascisme is niet nieuw. De publicist Michel Korzec wees in zijn polemische schotschrift 'De

kitsch van het holisme' (1986) al op enkele parallellen. De overeenkomst vloeit voort uit de anti-westerse cultuurkritiek van de holisten. Die kritiek richt zich op het vermeende dualistisch karakter van de westerse cultuur. Overal signaleren de hoHsten verscheurdheden, tegenstellingen en conflicten. Tegenstellingen tussen mens en natuur, lichaam en geest, verstand en intuïtie, mannelijk en vrouwelijk, fantasie en werkeHjkheid, wetenschap en mystiek. Het oosterse denken heeft daarentegen de reputatie nonduaHstisch te zijn. Daar zijn alle tegensteUingen met elkaar verzoend. Aan het verlangen naar het Oosten, zou je kunnen zeggen, ligt een verlangen naar eenheid, heelheid en harmonie ten grondslag. N e w age zou een revolutie moeten bewerkstelligen, niet gericht op het veroveren van politieke of economische macht, maar op het ingrijpend veranderen van het bewustzijn. De mens moet een persoonlijke transformatie naar eenheidsbewustzijn ondergaan, van afgescheidenheid naar verbondenheid met-al-wat-is. Het oordeel van Korzec over het holisme is vernietigend: "In de 20ste eeuw zijn vele pogingen ondernomen tot een totale verzoening van de mens met zichzelf, de individu met de gemeenschap, kennis met moraal, wetenschap met mystiek. Al deze pogingen zijn uitgelopen op totalitaire samenlevingsvormen." Hoe dat ook zij, zeker is wel dat alle grote utopische stromingen liefde, eenheid, geluk en broederschap in de aanbieding hadden; dat ze een wereld zonder pijn, ziekte en lijden voorspiegelden. En wat ze ook steevast in de aanbieding hadden was een intolerante houding ten aanzien van degenen die niet precies in het idyllische geluksbeeld pasten; die moesten desnoods met een zweepje het paradijs ingedreven worden. Moderne, democratische samenlevingen zijn doorgaans aanmerkelijk nuchterder. Zij beloven geen universele harmonie en broederschap, geen geluk voor iedereen, geen paradijs op aarde. In een moderne samenleving v/orden conflicten en dualismen niet opgeheven maar ge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen