VU Magazine 1995 - pagina 112

Zelfmoordhotel Het leek almaar gekker te worden. In het euthanasiedebat van de afgelopen jaren scheen geen enkel voorstel te dol. In alle ernst is zelfs de suggestie gedaan een 'zelfmoordhotel' op te richten voor mensen die 'der dagen zat' zijn en op een hoffelijke wijze, inclusief room-service, aan hun einde geholpen konden worden. Maar dit voorstel ging zelfs de felste euthanasie-adepten toch wat te ver. Het zelfmoordhotel is een karikatuur. Maar wel een karikatuur van een bestaande werkelijkheid. Hulp bij zelfmoord, dat moet kunnen, vond zelfs de Hoge Raad getuige het oordeel in de zaak-Chabot. De oprechte wens van degene met een heftig doodsverlangen dient

Autonomie

gerespecteerd en ondersteund. Het past allemaal in de trend van liberalisering van de ethiek. Bij die liberalisering is zelfs in het protest ertegen voorzien. Het is minstens zo respectabel als de arts niet aan de doodswens van de patiënt wenst tegemoet te komen. Maar hij mag zijn eigen levensbeschouwing niet dwingend opleggen. Dus als de arts er moeite mee heeft, dient hij door te verwijzen naar een andere arts die minder last heeft van levensbeschouwelijke scrupules. Tot voor kort konden de tegenstanders van de liberalisering van de ethiek duidelijk benoemd worden als reactionairen. Een houding van

superieur dédain was hun deel. De auteurs van 'Als de dood voor het leven' zijn evenwel onmogelijk als religieuze fanatici te kenschetsen. Vandaar misschien ook de paniekerige reactie van een euthanasie-adept als Hans van Dam, in een recensie in de Volkskrant; volgens hem hebben de auteurs zich als gesprekspartner onmogelijk gemaakt. De vriendelijke minachting die euthanasie-opposanten meestal deelachtig wordt, is ineens verdwenen; weg is de liberale houding dat iedereen recht heeft op zijn eigen euthanasie-opinie, hoe absurd die ook zijn mag. Dat soort lui moet de mond gesnoerd wor-

(GJP)

H.M. Kuitert, 'Zeker weten; voor wie geen grond meer onder de voeten voelt' / E. van Leeuwen (red.), 'Ethiek tussen hemel en aarde' /J.S. Reinders en W.J. Dondorp (red.), 'Een mens moet van ophouden weten'. Alle drie de boeken zijn uitgegeven bij Ten Have. Ze kosten elk f. 29,90.

Hans Achterhuis, Johan Goud, Frank Koerselman, Willem Jan Otten, Tom Schalken, 'Als de dood voor het leven, over professionele hulp bij zelfmoord'. Van Oorschot, f. 24,90.

Eric-Jan Tuminga

De ui Inden van Nuls

Vervolg van pag. 25 Uiteindelijk komt alles samen in de beknopte gedachte dat het menselijk individu in alles autonoom dient te zijn en zich niet moet laten inpakken door genadeloze goden, dictatoriale kerkvaders en tirannieke wereldverbeteraars. Die draad loopt heel nadrukkelijk ook door Kuiterts ethische werk, waarin het individuele recht op zelfbeschikking compromisloos voorop staat. Over met name die ethiek zijn onlangs bij wijze van liber amicorum twee bundels uitgebracht, waaarin Kuiterts gedachtengoed via de grijze massa van geringere goden gecomposteerd wordt. Overbodig te zeggen dat een toegankelijk auteur als Kuitert dat niet nodig heeft.

den. Ze zijn te gevaarlijk geworden. De euthanasie-adepten argumenteerden altijd vanuit de zekerheid dat de tijd hen gelijk ging geven. De auteurs van 'Als de dood voor het leven' zetten die zekerheid op losse schroeven. Niet dat het gezegd is dat de tijd hen wèl gelijk gaat geven, maar misschien is er toch een kleine kentering in gang gezet, (KN)

Grillige rivieren en onvoorspelbaar hoge waterstanden hebben ons weer bescheiden gemaakt tegenover de natuur. Was het toeval of waren er ergens fouten gemaalct? Onzekerheden blijven aan de orde van de dag in deze gecompliceerde samenleving. Ook veel organisaties vertonen trouwens uiterst onvoorspelbaar en chaotisch gedrag. Sinds enige tijd is er de door fysici en wiskundigen ontwikkelde, fundamenteel nieuwe theorie, die bij het in kaart brengen van deze ervaringen nuttig zou kunnen zijn: de chaostheorie. Het begon allemaal dertig jaar geleden toen de meteoroloog Edward Lorenz zich verdiepte in de grilligheid van het weer. Hij ontdekte dat kleine oorzaken grote gevolgen kunnen hebben. Zo zou de wiekslag van een vlinder in het Amazone-gebied wel eens een orkaan boven de Golf van Mexico kunnen veroorzaken. De 'Vlinder van Lorenz' is sindsdien een bekend begrip, en zelfs aan onvoorspelbaarheid lijkt nu een zekere wetmatigheid ontdekt te kunnen worden. Deze zogeheten 'deterministische chaos' wordt, na relativiteitstheorie en quatummechanica, wel eens de derde wetenschappelijke revolutie van deze eeuw genoemd. Chaos blijkt ook van nut te kunnen zijn bij het analyseren van beleid, management en organisatie-ontwikkeling. Dat lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig. Immers beleid en management worden in de eerste plaats geassocieerd met ordening en beheersing. En toch is 'chaos-management' heel populair geworden sinds management-guru Tom Peters er een bestseller over schreef. De essentie van het nieuwe chaosdenken is, dat arbeidsorganisaties bij uitstek dynamische, niet-lineaire WETENSCHAP,

CULTUUR

&> SAMENLEVING

26

-

systemen zijn die neigen tot onvoorspelbaar gedrag. Dat klinkt als het in Den Haag uitgestippelde universitaire beleid van de laatste jaren. Nog amper een jaar geleden lanceerde de werkgeversorgansiaties een fel getoonzette propaganda-actie met als motto 'Investeer in kennis'. Men vroeg niet minder dan een miljard gulden extra per jaar van de overheid, ter investering in een betere kennis-infrastructuur. Uiteraard zouden naar verwachting ook de universiteiten daarvan een redelijke korrel graan gaan meepikken. Na de zeer warme zomer wachtte ons echter een koude douche. Ergens op een Amsterdams caféterras sprak kamerlid Aad Nuis met enkele studenten om vervolgens zijn idee vaste vorm te geven. En nu hij staatssecretaris op onderwijs is, moet het van de paarse coalitie plotseling allemaal heel anders op de universiteiten. Niks extra geld; gewoon drastisch afslanken! Het resultaat: defensieve chaos in plaats van een constructief, ordelijk en beheerst debat over de kwaliteit van de universitaire opleiding in de 21e eeuw. Voormalig literatuurcriticus Nuis helpt de universiteiten nu zich voor te bereiden op het vermijden van valkuilen en haarspeldbochten in de Electronische Snelweg. Hebben ze in dit kabinet of op het Zoetermeerse ministerie wellicht de verkeerde managementcursus gevolgd? De nieuwste management-inzichten op basis van de chaostheorie tonen immers aan dat échte vernieuwing niet vanuit de beleidsbunkers afkomstig is, maar dat de ware inspiratie juist valt te verwachten van onderop: vanuit de hoek van de kleine dynamische mini-organisaties. Die ene paarse vlinder op dat Amsterdamse terras heeft helaas een orkaan van defensief, oncreatief gedrag veroorzaakt. Jammer voor onze kinderen. RT

199s

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen