VU Magazine 1996 - pagina 503

heden een even hoge cortisoispiegel (Cortisol is een glucocorticoïde) heeft als mensen met zeer angstige persoonlijkheden. Uit eerder onderzoek van Davidson bleek al dat het deel van het zenuwstelsel dat de vecht-of-vluchtrespons reguleert, bij zulke mensen meer dan normaal actief is. Bij uitdagingen vertonen ze een ongewoon grote toename van hartslag, bloeddruk, zweten en spierspanning. En die overdreven stressreacties eisen wellicht hun tol. Uit een aantal onderzoeken blijkt dat bij hartpatiënten met een repressieve persoonlijkheid eerder complicaties optreden dan bij anderen. Prettige herinnering Overdreven en riskante stressresponsen dus, en toch zijn dergelijke personen niet gespannen, depressief of angstig. Terug naar de jaloerse gedachte: 'ik wou dat ik zo gedisciplineerd was... hoe doen ze dat toch?' De prijs die ze voor die zelfbeheersing betalen, maakt die laatste vraag nog onthutsender. Hoe krijgen repressieve personen het voor elkaar? Het antwoord, zo lijkt me, is dat ze als gekken werken om hun gestructureerde wereld in stand te houden. Ze doen dat niet om de schijn op te houden, maar omdat ze onduidelijkheden en uitdagingen tot het uiterste willen vermijden. En die inspanning heeft zijn prijs. De fysieke aard van de geest blijkt nergens zo dramatisch als in hersenonderzoek met een positronemissietomogiafie-scannei (pEX-scanner). Dat apparaat meet het verbruik van glucose of zuurstof in verschillende delen van de hersenen. Geef iemand een rijtje getallen om op te tellen, en uit de PET-scan blijkt dat de stofwisseling in bepaalde hersendelen toeneemt. Laat zo iemand een prettige herinnering naar voren halen, en er licht een ander anatomisch patroon op. Roep een angstbeeld op en er wordt weer een ander patroon zichtbaar. Kortom, denken kost energie. En klaarblijkelijk kost het veel energie om voortdurend te denken, plannen, ontwijken en ontkennen, zoals repressieve persoonlijkheden doen. Davidson en Tomarken gebruikten elektro-encefalografische technieken om te laten zien dat de activiteit in een deel

van de voorhoofdsschors van de linker hersenhelft van repressieve persoonlijkheden, ten opzichte van de activiteit in het vergelijkbare gebied rechts, veel hoger is dan bij andere mensen. De voorhoofdsschors van de linker hersenhelft is betrokken bij de onderdrukking van impulsieve emoties en gedachten, en vormt dus de dichtste anatomische benadering van een superego. Eenzelfde thema komt naar voren in het werk van psycholoog fames Gross. Laat mensen een filinfragment zien dat sterke emoties oproept (een amputatie in technicolor, bijvoorbeeld), en je brengt een behoorlijk sterke reactie van het sympathische zenuwstelsel teweeg. Laat mensen datzelfde fragment zien, maar nu met de opdracht hun emoties te verbergen, en de reactie wordt zelfs nog sterker. En dat is precies wat bij repressieve persoonlijkheden gebeurt. Zo wordt aannemelijk dat rondlopen met strak aangespannen geestelijke kringspieren fysiologisch heel wat kost. Comfortabel Onderzoek aan de repressieve persoonlijkheid is een veld in opkomst, en er is veel dat we nog niet weten. Kan psychotherapie repressieve persoonlijkheden minder repressief maken? En als dat lukt, verandert hun fysiologie dan ook? Zullen we ooit alleen op basis van hersenscans en bloedonderzoek een repressieve persoonlijkheid herkennen? Maar los van de eventuele antwoorden, fysiologische onderzoek aan repressieve persoonlijkheden leidt ook nu al tot opmerkelijke en onverwachte conclusies. De buitenwereld kan behoorlijk angstaanjagend zijn, en er is een goede kans dat het lichaam littekens overhoudt van de moeite die het kost om je een weg te banen door het duistere, dreigende, woud van de stress. Hoe veel prettiger zou het niet zijn om ontspannen te genieten op het zonovergoten terras van een villa, ver weg van die boze wereld. Maar kijk nog eens beter naar de mens die daar comfortabel op het terras ligt uitge-

strekt. Op het oog lijkt ze ontspannen, maar de kans is groot dat ze uitgeput is: uitgeput door al het gezwoeg om een muur om de villa te bouwen, het geworstel om de onthutsende, uitdagende en woeste wereld buiten de deur te houden. We kunnen in elk geval één ding leren van repressieve persoonlijkheidstypen en hun onzichtbare last: je kunt soms heel gespannen raken door je wereld spanningsvrij te houden. Robert Sapoisky is hoogleraar biologie en neurowetenschappen aan de Stanford Universiteit. Zijn laatste boek, ' W h y Zebras don't get ulcers: a guide t o stress, stress-related diseases, and coping', verscheen in 1994 bij W . H . Freeman en Co. © The Sciences, tweemaandelijks tijdschrift van The New Y o r k Academy of Sciences, juli/augustus 1996. Vertaling: B a r t Voorzanger

WCS NOVEMBER 1996

39

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen