VU Magazine 1997 - pagina 132

ESSAY

Gert J. Peelen

Liederlijke Alles kan en mag in de literatuur. Is dat terecht? Of is het omwille van de jeugd hoog tijd om in te grijpen? Het leven is hard. De mensen zijn slecht. Desondanks moet letterkunde een

Dochter (14) leest een boek. 'De regenboog heeft maar acht kleuren' heet het, en ze is er helemaal stuk van. In de fragmenten die ze me voorleest, tekent zich een regelrechte tragedie af. Een Duitse jongetje dat in de Tweede Wereldoorlog zijn vader en zijn vriendjes verloor, vlucht met zijn moeder naar het buitenland. Daar wordt hij, op school en op straat, getreiterd en gesard. Eén meisje uit zijn klas neemt het voor hem op. Hij wordt verliefd op haar en laat zijn uit de oorlog stammende angst varen dat mensen om wie hij geeft gauw dood gaan. Uitgerekend zij - zijn enige houvast in een overigens tamelijk deprimerend bestaan - komt, op de allerlaatste pagina van het boek, door een akelig ongeluk om het leven: tijdens een sport-

letteren dag wordt zij door een speer in het hoofd getroffen. Niets in het voorgaande wees op zo'n wreed en abrupt einde, er was voor de hoofdpersoon op dat moment eigenlijk geen vuiltje meer aan de lucht. Juist dan slaat de dood toe en treft het meisje zomaar, plompverloren, zonder enige aanleiding. Dochter en ik praten er samen nog wat over na. Het boek is bijzonder goed geschreven en ook de vertaling (uit het Zweeds) heeft beslist literair gehalte. Maar waarom heeft de schrijver niet 'gewoon' voor een happy end gekozen? Waarom komt de dood hier zo letterlijk uit de lucht vallen? En ik vraag me hardop af of de 'boodschap' die de auteur zijn opgroeiende lezertjes impliciet meegeeft niet buitengewoon bitter is: het leven is hard en zinloos, hecht je aan niemand want de dood ligt overal op de loer en het noodlot treft altijd de verkeerde. Maar dochter deert dit niet. Ze wordt er wel heel treurig van, maar vindt het, misschien wel juist daarom, ook zo verschrikkelijk mooi.

morele vrijplaats blijven. Abjecte onzin Hoe cynisch mag een boek zijn? Waar liggen de grenzen? Of zijn er helemaal geen grenzen omdat het beschreven leven zich nu eenmaal niet aan banden van morele aard laat leggen? In de kunst (in het algemeen) en de letterkunde (meer in het bijzonder) is veel, zo niet alles, geoorloofd. Des schrijvers en uitgevers verantwoordelijkheid voor de wet, is de enige restrictie die de grondwettelijk verankerde drukpersvrijheid kent.

52

wcs

MAART/APRIL

1997

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen