VU Magazine 1997 - pagina 142

'IWUWB^

Sextus Empiricus: 'Grondslagen van het scepticisme'. Ambo Klassiek. (Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door R. Ferwerda).

Eens heel lang geleden, rond het jaar 200 om preciezer te zijn, en mogelijk in Rome, leefde een man die Sextus heette. Hij was, blijkens de schaarse aanwijzingen die wij bezitten, arts en behoorde tot een school die als 'empirisch' bekend staat. We kennen hem daarom nu als Sextus Empiricus. In de geneeskunde heeft Sextus geen sporen nagelaten, maar in de wijsbegeerte wel. Hij schreef een reeks boeken in het Grieks waarin hij de grondslagen schetst van het scepticisme. Van Sextus' verzamelde werk verscheen onlangs een Nederlandse vertaling, direct uit het Grieks, in ruim zeshonderd dichtbedrukte pagina's. Zo'n vertaling was er nog niet, en hij lijkt goed nieuws voor mensen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de filosofie. Niet iedereen is immers de taal meester waarin Sextus schreef, en je kunt je afvragen of het zin heeft zo'n dode taal te leren. Wil je die zo goed kennen dat je echt iets hebt aan oude bronnen dan zul je je als classicus moeten specialiseren, wat zon-

Een scepticus a la Sextus de is als je een ruime belangstelling hebt. En als je dat niet wilt dan is een goede vertaling al gauw informatiever dan een moeizaam in het origineel gelezen tekst. Het is trouwens wel de vraag of Sextus zijn teksten schreef als leesvoer voor geïnteresseerden. Volgens Aine Naess, bijvoorbeeld, zou het eerder gaan om een catalogus van mogelijk bruikbare argumenten in discussies met andersdenkenden. En zo'n catalogus veroudert wanneer andersdenkenden anders gaan denken. Dat gaat niet zo snel in de filosofie, maar in 1800 jaar is er wel het een en ander veranderd. Wat we van Sextus kunnen leren is een aanpak die ruwweg op het volgende neerkomt. Vraag bij elke bewering die iemand doet door tot je uitkomt bij diens verzwegen vooronderstellingen. Die blijken altijd onzeker, en daarmee wankelt ook het bouwwerk van ideeën

dat erop rust. Sextus volgde die strategie met alle hem bekende filosofische systemen, en van geen daarvan bleef iets over. Een scepticus a la Sextus ervaart het verdwijnen van al die zekerheden als rust; een rust waarin hij zich welbevindt. Toch moet je wel heel erg in Sextus of in de geschiedenis van het scepticisme geïnteresseerd zijn om meer dan een paar losse fragmenten uit dit boek te kunnen lezen. Sextus is, in elk geval in vertaling, een uiterst saaie, langdradige, en humorloze schrijver.

Frans Meulenberg en Jannes van Everdingen, 'Het grote sterven Thema's en taferelen rond de dood', Boom/Belvédère, f32,^0.

Stephen Jay Gould, 'De gok van de evolutie - Misvattingen over evolutie, vooruitgang en honkbal', Contact, fS9,90.

Met een gemeenschappelijke obsessie voor de dood als uitgangspunt, larderen de auteurs medische kennis met sprookjes, mythen, en andere anekdotes. Van een uit liefde gepleegde dubbele zelfmoord tot moderne euthanasiepraktijken, en van Pretaica op de Mont Ventoux tot de wielrenner Tommy Simpson die vijf eeuwen later op diezelfde plek het leven liet.

Een boek met zo'n ondertitel kan alleen maar van de hand van veelschrijver Gould zijn. Met aanstekelijk plezier breekt hij het laatste stukje zelfrespect af dat de mens nog restte: het gevoel dat de nog grotendeels onverklaarde complexiteit van de menselijke soort bijzonder zou zijn of op vooruitgang in de evolutie zou wijzen.

Om de volle rijkdom van deze vertaling te genieten moet je dus qua belangstelling en doorzettingsvermogen al haast de specialist in antieke filosofie zijn voor wie het wèl de moeite loont voldoende Grieks te leren. Voor ieder ander had, om de sfeer te proeven, een selectie van een pagina of vijftig ruim volstaan (BV),

mw'-tm'fhmKMarcel Roele, 'De eeuwige lokroep Over seks, sekseverschillen en relaties'. Contact, f24,90.

-

Roele - in het vorige nummer van wcs nog present met het artikel 'Van nature verkeerd' - doet een boekje open over de biologische achtergronden van de menselijke voortplantings- en geslachtsdrift. Alles over het verband tussen verliefdheid en vruchtbaarheid, jaloezie en bezitterigheid en de reden waarom mannen korter leven dan vrouwen.

62

wcs

MAART/APRIL

1997

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen