De verflauwing der grenzen - pagina 13

1

op

en

te smelten,

naar den Drie

lust

van

in

1

nieuwen vorm

zijn

om

te gieten,

motieven tegelijk drongen onze eeuw

Haar overstroomend

krachtsgevoel, haar

'smenschen waardij,

en

eeuw

iegelijk

in die richting.

overspannen besef van

haar indringen

met de eeuw

vergelijking

In

iiattmr.

een

hart 27).

in

den rijkdom

der

die voorafging gevoelt

als een Titan, die onder alles den stoefen den hemel bestormt, en niet kan rusten, eer ze al wat bestaat, omschiep in nieuwen, d. i. in modernen vorm 28). Uit dat overstelpend gevoel van kracht is haar zonen het overprikkeld en overspannen besef toegekomen van de waardij

deze

schouder

zich

zet,

des menschen.

De mensch

de Alpha en de mensch de Omega

haar gedachte. Een Anthropotheïsme gelijk het wel genoemd

in is;

een aanbidding van den idealen mensch eerst, straks van het menschelijk

Ik,

hoe cynisch diep dat brutale Ik ook beneden het Een Egotheïsme tot in zijn stui-

menschelijke gezonken was.

zijn

overmacht,

natuur

in zijn

geworpen, en

Hn

mensch heeft zich toen, met overprikkeld zelfbesef, op de weerlooze

tendste consequentie 29).

hij

die

hee/i

ze

overmeesterd, en haar

in

weelderigen stoet met zich gevoerd achter de zegekar zijner

wetenschap en de zegekar

nu

deze

kracht,

drie

dat

zijner

zinlijkheid

30).

En neem

motieven

zelfbesef

saam, dat gevoel van oneindige van hooge waardij, en dat huwelijk dat

menschen geest met den geest der natuur aanging; en immers, ook al zwijg ik van meer satanische of van lagere drijfveeren, reeds hierdoor is de pantheïstische grondtoon van den geest

's

onzer

eeuw volkomen verklaard. Het was dan ook

stout gesproken, toen

men

niet te

het Pantheïsme, al naar de sympa-

Favoritsystem" onzer eeuw prees 3 1 ), of vloekte als „die Rad'ikalhaeresie" die thans den kop opsteekt 32); of

thieën golden, als

„

ook toen een Engelsch pantheïst honderd denkende koppen, die stens negentig verklaarde of

in victorie uitriep, dat in

op de

onze dagen bloeien, min-

verkapte pantheïsten

zijn 33).

Vat dit intusschen niet zóó ik u in den waan brengen, dat het philosophisch Pantheïsme ook thans nog in de scholen der wijsbegeerte den schepter zwaait. Zoo ge Italië uitzondert, is eer het tegendeel waar 34). Hegel is op,

als

wilde

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen