Ad Valvas 2006-2007 - pagina 559

Abdelkader Benali

de eeuwigheidskunstenaar Op 29 juli wordt Harry Mulisch tachtig. Zes Nederlandse auteurs schreven een novelle, geïnspireerd op het werk van 'onze' schrijver-allerschrijvers. Permanente Nobelprijs-kandidaat. Eminence grise van de literatuur. Literaire grootmeester. Ook schrijver op locatie Abdelkader Benali ging de uitdaging aan. Voor de lezers van Ad Valvas alvast een voorproefje.

H

et was rond een uur of zes toen ze van huis werden opgehaald. Annsterdam lag nog in zijn nevelen te soezen. De nacht was met lang genoeg geweest, de ochtend een ruwe verstonng van de diepe sluimer waann de stad verkeerde Ze draaide zich nog eens om en sliep verder. De chauffeur, een kleine, tengere, Marokkaanse jongeman met het postuur van een veldloper en de ogen van een economiestudent met een heilig geloof in de vrije markt, had hem die ochtend meteen herkend. 'Meneer Opland. Het is me een eer.' En om zijn woorden kracht bij te zetten had hij met alleen het portier opengegooid, maar ook zijn hoofd licht gebogen 'Toen Ik u vanochtend op de lijst zag staan, kon ik het met geloven. Felix Opland. De schrijver. Alle andere schrijvers van wie we boeken moesten lezen, konden me met boeien, maar uw werk pakte me.' HIJ begon met zijn lichte, Amsterdamse tongval de titels te citeren om duidelijk te maken dat het hem menens was. 'De Oblomov van de Herengracht. Het mijmeren van Phytagoras. Over de wind en haar getijden. Allemaal gelezen' De laatste roman twee keer. Vanwege het dubbele plot, uw beroemde narratieve helix, weet u wel.' Opland glimlachte, stapte in en het de aandacht voor zijn werk over zich heen komen. Elke däg werd ergens op de wereld zijn biografie opnieuw geschreven. Elke dag weer werd hij ten grave gedragen, beladen met medailles en eerbewijzen. De taxi-chauffeur haalde snel een boek uit zijn tas en reikte het hem aan: 'Handtekening.' Felix sloeg het boek open, haalde zijn vulpen uit zijn binnenzak, schreef er zijn signatuur in en klapte het dicht. Nooit opdrachten. Dat nooit. De laatste die een opdracht schreef was God en je wist wat er met Hem was gebeurd. HIJ signeerde het boek. Het was alsof het nu pas zijn boek was geworden, omdat hij er zijn handtekening aan had toegevoegd. 'Waar gaat u naartoe, als ik vragen mag*?' vroeg de chauffeur. Zonder af te wachten welke bestemming ze hem zouden geven, trapte hij het gaspedaal in en reed weg. Vooroorlogse beleefdheid, dacht Felix. Er lag ontzag in die ogen. Wanneer had hij dat voor het laatst gezien"? Hij dacht aan Fidel Castro. Dat kwam door de ogen, met door het ontzag Ze hadden wel iets weg van elkaar. Alleen geen baard Nog met. Maar dat kon nog komen. Het stikte m de stad weer van de Rdel Castro's, alleen droegen ze hun baard een stuk langer, ze slenterden revolutionair in een lang gewaad en hun redevoenngen leken eerder gencht tot bange muizen verstopt in hun holen dan tot de mensheid. Een revolutie die geen wiel nodig heeft Een revolutie die zich manifesteert zonder kalasjnikovs, maar met draadloze verbindingen in de betonamazones van de menselijke leegte: de steden, hun moskeeën, buurthuizen en hier en daar een sekspaleis. Geen opwindende plekken, maar wel vol rijpe vruchten wanhopig verlangend naar een sterke hand die ze uit kan knijpen. Wanhoop ontmoet wanhoop en het resultaat is een prachtige explosie die iedereen rust brengt. De taxi kronkelde door de straten van de stad. Op wat vrachtwagenverkeer na was het nog rustig. De taxi bereikte de snelweg in de richting van Schiphol en de jongen voerde de snelheid op. 'Italië,' zei hij. Het land met het meeste recht op baarmoederschap. Hystene in gecontroleerde vorm, wat was beschaving anders"? 'Vakantie?' drong de jongen aan. Felix zag het als een uitstapje, een mogelijkheid om zijn honzon wat uit te breiden. Zijn uitgever en de rest van de wereld hadden een andere kijk op de zaak. Voor hen ging het om prestige, erkenning en een opstapje naar die ene prijs. Voor hem ging het om iets wat hij wel wist, maar ook nog te weten moest komen. Dat was de dubbele helix van zijn wonderbaarlijke bestaan Daann was het samengevat: het weten en het nog met weten. Wat een prachtige uitdaging! 'Felix krijgt een Italiaanse prijs. Hij gaat met graag de deur uit, maar deze is wel heel bijzonder,' zei Minnie. 'Een likeurfabnkant reikt hem uit.' De wagen verliet de snelweg en reed naar vertrekhal twee voor vluchten binnen Europa. 'Ik ben moslim,' zei de jongen, 'dus drank raak ik met aan, maar op deze prijs proost ik! Gefeliciteerd. Geheel terecht natuurlijk Die spaghettivreters weten wat lekker is Dan wens ik u een goede reis.' Vooroorlogse vnendelijkheid, uitgedragen door deze islamitische Vergilius. Ze stapten uit de taxi en de jongen laadde de koffer uit. Minnie rekende af en hij nam afscheid van ze. De taxi brulde alsof het ten afscheid wilde applaudisseren. De spaghettivreters weten wat lekker is. Waarom de chauffeur zijn werk in gastronomische termen weergaf, ontging Felix. Hij had nooit gedacht dat hij de kok was van boeken die geserveerd konden worden. Hij kon er wel om lachen. Minnie had de bagage op de trolley gezet. Twee koffertjes, meer was met nodig voor zo'n reis. Je kon altijd nog, als het hem aanstond, in zo'n Italiaans stadje een overhemd en een mooie zijden jas vinden. Niet dat hij dat vaak deed, maar het kon. Minme' Hakjes van dne centimeter onder zwarte pumps van een Belgische modeontwerper, lange benen, een crèmekleurige jurk die haar lange, slanke benen prachtig prijsgaf. Het haar rood. Hier en daar een sproet. Nog net zo begeerlijk, mooi en wulps als de eerste keer dat hij haar had ontmoet Ze was in de loop der jaren eigenlijk nog begeerlijker geworden, omdat ze in hem leek te zijn doorgedrongen waar anderen met konden komen. En elke dag maakte ze een millimeter progressie in die donkere tunnel. Ze deed het zo onnadrukkelijk, met zoveel tact en liefde dat hij zichzelf met

kon weerhouden zich elke dag weer een millimeter meer voor haarte openen, totdat hij waarschijnlijk op een dag geen enkel geheim meer voor haar zou hebben. Het leek allemaal vanzelf te gaan en dat vond hij prettig Wat trok hem zo aan in haar"? Ze leek een paar mysteries die rond Felix zweefden te kunnen doorgronden zonder dat ze dat uitsprak. Maar wat hem vooral verbaasde was dat hij haar zelf gevonden had. Het was een goed idee geweest zelf zijn plaats te kiezen aan een van de vele dinertafels op de avond van die vermaledijde literaire prijs, die hoewel de hele wereld inclusief zijn vijanden hun geld op Het Mijmeren van Phytagoras hadden gezet, aan zijn neus voorbij was gegaan. 'Een roman die de lezer bij de keel gnjpt en hem doet happen naar adem Een roman die overrompelt door zijn lichtvoetige eruditie en de ingenieuze wijze waarop de auteur het voor ons verschijnende heden weet te historiseren door het verleden erin te betrekken en het zo actueler te maken dan we hadden kunnen denken. Een belangrijk boek ook omdat het schaduwen werpt over ons eigen al te moeizame of gemakzuchtige denken over deze wereld. Een roman ook die als geen ander weet technologie en de stand van de techniek in een pakkend verhaal te verweven. Alle obsessies en vondsten van Felix Opland komen in deze roman samen. Alleen hij had hem kunnen schrijven, en wij mogen hem lezen ' De prijs voor het beste juryrapport had hij alvast binnen. Met zo'n juryrapport moest de prijs hem wel ontgaan, wist Felix Het juryrapport viel met meer te overtreffen, dus werd de prijs die avond aan iemand gegeven die nog hogerop kon. Nog dagen nadien had hij last van spontane niesbuien, lichte hooikoorts die hij meende achter zich gelaten te hebben, alsof die neus protesteerde tegen het geweld dat hem was aangedaan. Je kon met altijd een literaire prijs winnen. Maar de rest van het lichaam en naderhand ook die neus konden meer dan tevreden zijn over wat het uiteindelijk wel kreeg, of, om het in zijn woorden te zeggen, mocht ontvangen om uit te geven En dat kwam door haar, Minnie. Over haar had hij horen spreken op zijn uitgeverij, die hij van tijd tot tijd bezocht. Een ravissante schoonheid, lichtvoetig, snel en gevat, zeer professioneel, maar ze leek al die tijd verborgen te blijven achter een rookgordijn, alsof men haar weg probeerde te houden van hem. Alsof de schikgodinnen wisten dat alleen op die manier de connectie tot stand gebracht kon worden. Alles wat in de liefde langzaam ging betaalde zich in de loop der tijd dubbel en dwars terug, als tenminste geen van beide partijen het geduld verloor. Het beeld van haar in zijn hoofd viel samen met het beeld dat ze van zichzelf had toen hij haar voor het eerst zag: een opmerkelijke kracht in de literaire wereld, die volgens Opland al sinds jaar en dag een bejaardentehuis in staat van ontbinding was. Een bejaardentehuis waar hij eens in het jaar, hooguit twee keer, kwam om een kopje thee te dnnken, het koekje dat hem werd aangeboden met afsloeg, het toilet bezocht en het daarna schielijk maar toch beleefd - j e moest die kunst verstaan' - verliet Onder de knstallen kroonluchters van de balzaal van het hotel, dat voor één avond tot literair paradijs was omgetoverd, zochten de gasten hun plek. Minnie Marleen. Van alle kaartjes had deze zijn aandacht getrokken. Hij had de andere kaartjes geen blik waardig gekeurd. Hij was hier gaan zitten, zo voelde hij het, om dit naambordje te lezen. En geen enkele andere. Met zo'n naam was alles voorbeschikt. Duitse ouders en voorouders. Misschien gevlucht, misschien geëmigreerd, omdat het intellectuele klimaat hier beter was dan in de bedompte kamers van het nationaalsocialisme, dat Duitsland langzaam maar zeker in een gruwelkelder had veranderd. Het licht was er langzaam uitgedraaid; in Amsterdam, voorlopig veilig, staken de vluchtelingen een armzalige kaars aan om hun meegebrachte Leitkultur m boeken en bladmuziek te lezen, te horen. Verlicht, belezen, maar met het type dat eronder lijdt, zoals hij vond dat de vrouwen van tegenwoordig leden. Ze moeten iets van zichzelf, die meisjes van nu, en klagen dan de wereld aan dat ze iets van zichzelf moeten Zij zou anders zijn. Die avond spraken ze met elkaar op een ongedwongen, bijna terloopse manier De avond ging in een vloek en een zucht voorbij en dat kwam door haar. De belangstelling voor de buitenwereld was verdwenen, zij had al zijn aandacht. 'Marleen. Duitse vader en moeder"?' vroeg hij. 'Ja.' 'Ze kwamen vast met op vakantie hier.' 'Gevlucht.' 'Aha Dat dacht ik al. Vluchtelingen nemen altijd prachtige achternamen mee.' 'Mijn voornaam mag er ook zijn'' 'Ja, maar die is van u. Niet van uw ouders.' 'ZIJ hebben mij deze voornaam gegeven.' 'U had uw voornaam kunnen veranderen.' 'Ik vind hem prachtig ' 'Dan zijn we het eens.' Aan zo'n naam moest hij zich overgeven Aan het einde van de avond spraken ze af de volgende dag te gaan dineren. His pick. Ze was gebleven Van de zogenoemde prijswinnaar was al lange tijd mets meer vernomen. > De eeuwigheidskunstenaar (112 pagina's) is een uitgave van De Bezige Bij en verschijnt op 30 )uli 2007

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen