Ad Valvas 2006-2007 - pagina 58

>Weetjes Diabetes Door de invoering van het Diabetes Zorgsysteem is het aantal diabetesgerelateerde amputaties in West-Friesland sinds 1997 met vijftig procent gedaald. Giel Nijpels initieerde dit multidisciplinaire systeem. Nijpels aanvaardde op 19 september de leerstoel Huisartsgeneeskunde met speciale aandacht voor de diabeteszorg aan het VUmc. In zijn zorgsysteem stellen huisartsen de diagnose van de ziekte, bepalen de behandeling en verzorgen de continuïteit van de zorg. Verpleegkundigen zorgen voor educatie, volgen de therapietrouw van patiënten en geven hen leefstijladvies. In West-Friesland bleef de bloedsuikerspiegel van behandelde patiënten een jaar na de diagnose op een laag niveau Bij diabetespatiënten die dit programma niet volgden, steeg die spiegel na een jaar weer naar het oude niveau. (FB)

Verlamming Zes- tot achthonderd Nederlandse baby's worden jaarlijks geboren met een verlamde arm en schouder omdat de zenuvsrverbinding tussen schouder en ruggenmerg kapot is. Deze verbinding kan scheuren bij een moeilijke geboorte. In de meeste gevallen herstelt de verlamming zich vanzelf Als dit niet het geval is, helpt chirurgisch ingrijpen alleen als de gescheurde zenuw nog aan het ruggenmerg verbonden is. Anders is er niets aan de verlamming te doen. Omdat dit tot nu toe niet te zien was, werden alle baby's bij wie de verlammingsverschijnselen niet vanzelf over gingen, na vier maanden geopereerd. Kinderneurochirurg Pim van Ouwerkerk (VUmc) ontwikkelde een techniek waarmee te zien is of deze ingreep zin heeft. Hij gebruikt daarvoor een MRI-scan die zenuwwortels zichtbaar maakt. (WV)

Angststoornissen Door een zelfhulpcursus met begeleiding van de huisarts kunnen veel mensen met een angststoornis beter gaan functioneren, is de conclusie van psychiater Christine van Boeijen. Ze promoveerde 15 september op haar onderzoek. Van Boeijen ontwikkelde een handleiding voor de begeleide zelfhulp en vergeleek verschillende behandelingsmethoden. Tot nu toe worden mensen met een angststoornis doorverwezen naar een gedragspsycholoog of psychiater. De zelfhulpaanpak bleek vergelijkbare resultaten op te leveren. Voordeel van de nieuwe aanpak is dat er minder wachtüjsten zijn en de behandeling goedkoper is. Bovendien vinden veel mensen het stigmatiserend als ze in psychotherapie moeten. Voorwaarde voor het welslagen is dat huisartsen de angststoornissen vroegtijdig onderkennen. Patiënten gaan vaak met allerlei lichamelijke klachten naar de huisarts, die de achterliggende psychische problematiek niet onderkent. (DdH)

Files Files, geluidsoverlast en luchtvervuiling pak je efficiënt aan met prijsbeleid. Dat blijkt uit het onderzoek van econoom Barry Ubbels. Woensdag 27 september zal hij hierop promoveren. Mensen zijn bereid te betalen voor reisajdwinsten en verkleining van onzekerheid, ontdekte Ubbels, die enquêtes afnam onder zowel filerijders als autobezitters in het algemeen. De mate van acceptatie van prijsbeleid is beperkt, maar hangt sterk af van de hoogte van de heffing en de manier waarop de opbrengsten worden gebruikt. Effectievere maatregelen zijn in de regel ook minder acceptabel voor automobilisten. Een tijdstipafhankelijke kilometerheffing heeft het meeste effect op het autogebruik, ook voor woon-werkverkeer. Een ander vertrektijdstip en de fiets voor korte afstanden zijn populaire alternatieven. Het openbaar vervoer is veel minder populair. (PB)

AD VALVAS 2 1 SEPTEMBER 2006

W E T E N S C H A P

PAGINA 6

Mclntyre legt geknoei met klimaatcijfers bloot

'Vroeger was het net zo heet' Jarenlang streed Stephen Mclntyre als een Don Quichot tegen de gevestigde klimaatwetenschappers. Nu begint hij erkenning te krijgen. Hoe warm was het eigenlijk duizend jaar geleden? Vorige week sprak hij aan de VU. TEKST: DIRK DE HOOG FOTO: AVC/CHRIS VAN HOUTS

Heel wat van de tweehonderd aanwezigen bij de lezing van wiskundige Stephen Mclntyre hebben er een gezellig uitje van gemaakt. Biertje in de hand en een portie Chinees op het schrijfblad van de collegebanken. Ze rekenen op een spektakel, want de Canadese consulent in de mijnbouw heeft voor de nodige opschudding gezorgd in het debat over klimaatverandering. De belangrijkste statistieken over de opwarming van de aarde kloppen volgens hem niet. Marcel Crok, redacteur van het tijdschrift Natuurwetenschap Techniek, heeft hem naar Nederland gehaald. Crok is een van de mensen die het werk van Mclntyre toegankelijk maakten voor een breder publiek. Hij won met zijn artikel vorig jaar de eerste Glazen Griffioen, de prijs van de VU voor veelbelovende jonge wetenschapsjournalisten. Volgens Crok is de strijd van Mclntyre te vergelijken met het gevecht tussen David en Goliath. Mclntyre (58) studeerde wiskunde in Toronto. In 2002 kreeg hij de zogeheten hockeystickgrafiek onder ogen. De krul van de hockeystick illustreert de temperatuurstijging van de laatste eeuw. Daarmee rechtvaardigde de Canadese regering het ondertekenen van de Kyoto-overeenkomst om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Die grafiek was in 1999 gepubliceerd door Micheal Maim en moest aantonen dat 1998 het warmste jaar in duizend jaar was geweest. Volgens de klimaatonderzoeker is de temperatuur op het noordelijke halfrond negenhonderd jaar lang langzaam gedaald en daarna sinds pakweg 1900 vrij snel gestegen.

Vermeend bewijs Deze statistiek leek eindelijk het bewijs te leveren voor het door diverse geleerden vermoede broeikaseffect. De publicatie speelde een belangrijke rol bij het totstandkomen van het Intergovernmental Panel on Climate Change van de Verenigde Naties, dat uiteindelijk de Kyoto-overeenkomst wist te bewerkstelligen. Uit louter nieuwsgierigheid, hij had zich nooit eerder met klimaatonderzoek beziggehouden, vroeg Mclntyre zich af hoe Mann had kunnen berekenen dat 1998 het warmste jaar ooit was geweest. Hoe kunnen we weten hoe warm het duizend jaar geleden was? Min of meer betrouwbare temperatuurgegevens bestaan pas sinds ongeveer 1850. Mclntyre vroeg Mann de gegevens achter zijn statistiek te sturen. Tot zijn verbazing antwoordde Mann de gegevens niet bij de hand te hebben en hij kon ze voorlopig ook niet opzoeken. Volgens Mclntyre een vreemde gang van zaken omdat voor zulke belangrijke grafieken altijd de brongegevens beschikbaar moeten zijn. "In de mijnbouw is het vanzelfsprekend dat er back-ups bestaan van de gegevens waarmee ondernemingen allerlei mooie voorspellingen doen, zodat banken en beleggers uitspraken kunnen controleren." Na lang aandringen kreeg Mclntyre bepaalde gegevens via een collega van Mann in handen. Bij herberekeningen slaagde hij er niet in dezelfde grafieken te reproduceren. Hij begon zich achter het oor te krabben. Had dan niemand eerder geprobeerd de resultaten van Mann te controleren? Dat was toch een voor de hand liggende procedure bij zulke belangrijke gegevens met verstrekkende gevolgen? Nergens kon hij een publicatie vinden waarin de gegevens van Mann door een onafhankelijke wetenschapper waren nagetrokken. Hij besloot de gegevens te checken. De temperatuurdata over de laatste honderdvijftig jaar bleken redelijk betrouwbaar. Daarvoor waren genoeg temperatuurmetingen beschikbaar. Maar de temperatuur vóór die tijd moest via

Mclntyre: 'Kerncentrales bouwen lijkt me heel verstandig'

indirecte berekeningen worden bepaald. Dat deed Mann aan de hand van onder meer de jaarringen van bomen, ijskemen en sedimentlagen.

The Wall Street Journal in 2005 een groot artikel aan zijn werk besteedde en het tijdschrift Geophysical Research Letters een artikel van zijn hand plaatste.

Jaarringen

Opwarming

Het viel de speurder op dat over bepaalde periodes wel erg weinig gegevens waren gebruikt en dat de jaarringen van bomen de doorslaggevende factor vormden bij de berekeningen. Bovendien werden nogal eens gegevens van een beperkt aantal bomen uit eenzelfde gebied gebruikt. Door andere bronnen en boomringen in de berekeningen te betrekken kreeg Mclntyre heel wisselende grafieken. Zo rond 1500 moest het net zo warm op aarde zijn geweest als nu, schatte hij. Deskundigen vertelden hem dat boomringen helemaal geen betrouwbare indicator zijn voor de temperatuur. De groei van bomen wordt door veel meer factoren bepaald, zoals zonlicht, koolzuurgehalte en dichtheid van begroeiing. Even later viel de Canadees bijna van zijn stoel van verbazing. Hij ontdekte vertrouwelijke grafieken van Mann waaruit helemaal geen hockeystickgrafiek tevoorschijn kwam. Die gegevens stonden in een geclassificeerde file. Mann bleek voor diverse berekeningen verschillende gegevens te hebben gebruikt. De bronnen die niet het gewenste resultaat opleverden, liet hij buiten beschouwing. Mann verklaarde deze handelwijze door erop te wijzen dat het in de statistiek gebruikelijk is gegevens die de gemiddelden extreem beïnvloeden weg te laten. Een publiek debat met Mclntyre wees hij af omdat hij niet deskundig zou zijn. Het blad Nature weigerde een artikel van Mclntyre omdat het te technisch zou zijn. De Canadees kreeg pas wetenschappelijke aandacht toen

"Is er nu wel of niet sprake van opwarming van de aarde?" wilden de aanwezigen in de collegezaal natuurlijk weten. "Ik denk dat het klimaat verandert. Uit opgravingen kun je opmaken dat de boomgrens duizend jaar geleden noordelijker lag. Ik bestrijd ook niet dat de temperatuur de afgelopen honderd jaar gemiddeld is gestegen, maar ik sluit niet uit dat het rond 1500 net zo warm was als nu. Mijn conclusie is dat we niet precies weten waardoor het klimaat verandert. Waarschijnlijk komt het niet alleen door menselijk handelen, maar ook door natuurlijke oorzaken." Of het Kyoto-akkoord verstandig is, weet hij niet. "Ik ben geen politicus en heb niet voor alle problemen een oplossing. Maar voor het eerst in 25 jaar wordt in Canada weer een kerncentrale gebouwd. Dat lijkt me verstandig want kernenergie veroorzaakt nauwelijks uitstoot van broeikasgassen." Dan nog een laatste vraag. "Is Mann een oplichter of heeft hij alleen fouten gemaakt?" Mclntyre: "Op die vraag geef ik geen antwoord, hoewel ik daar wel mijn ideeën over heb." Journalist Crok wil daar nog wel iets over zeggen. "Mann heeft gegevens achtergehouden die strijdig zijn met zijn theorie. Dat is een wetenschappelijke doodzonde." Het artikel van Marcel Crok: www.natutech. nl>wetenschapsnieuws Reageren? Mail naar: redactie@advalvas.vu.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen