Peter Bak__Historische Reeks Deel 14 - pagina 202

staat, stad en platteland in de derde wereld

het vf-programma ‘Religie, macht en ontwikkeling’ van de subfaculteit culturele antropologie/niet-westerse sociologie, te weten ‘Staatsontwikkeling, markteconomie en lokale gemeenschap’ en ‘Ontwikkelingen aan de basis en ontwikkelingsbeleid’.59 Geschieres eerdergenoemde onderzoek in Zuid-Oost-Kameroen, onder de Maka, is een gaaf voorbeeld van het eerste deelprogramma. Marktdenken penetreerde lokale gemeenschappen, maar leidde niet tot directe afbraak van traditionele productiewijzen. Die dienden, in getransformeerde vorm, als aanknopingspunten voor de kapitalistische markteconomie, een proces dat door de Franse marxistische antropologen Claude Meillassoux en Pierre-Philippe Rey met de term ‘articulatie’ was bedacht. Hoe minder aangrijpingspunten de vóórkapitalistische verhoudingen boden, des te groter de staatsdwang, zoals in Zuid-Oost-Kameroen. Daar dwong de koloniale overheid marktproductie af met draconische maatregelen, zoals gedwongen verbouw van marktgewassen, strikte werktijden voor de boeren en razzia’s op arbeiders.60 Dat dit proces van ‘articulatie’ ook een positieve kant kon hebben, kwam naar voren in het dissertatieonderzoek van Joep Bijlmer, in het kader van ‘Ontwikkelingen aan de basis en ontwikkelingsbeleid’, het derde deelprogramma van de subfaculteit ca-nws. Bijna drie jaar lang verbleef Bijlmer, een promovendus van Schoorl, in de straten en kampongs van de Javaanse havenstad Soerabaja. De straateconomie bleek er een werkgelegenheidsverschaffer van formaat, vooral voor migranten van het platteland wier verdiensten alleszins meevielen. Ze lagen vaak hoger dan het loon van menig fabrieksarbeider. De kwalificatie ‘slachtoffers van urbanisatie zonder industrialisatie’, veelal gehoord in neomarxistische kring, ging voor de straatwerkers in Soerabaja niet op, concludeerde Bijlmer. Het articulatieproces, de koppeling van de dominante kapitalistische productiewijze met de kleinwarenproductie, veroorzaakte geen stagnatie of onderontwikkeling. In rurale context kwam Jan Nielen, eveneens een promovendus van Schoorl, tot eenzelfde conclusie voor de kleine boerensector in twee districten van de Indiase deelstaat Andhra Pradesh. De omslag naar een kapitalistische productiewijze had niet geleid tot een klassiek-marxistische tweedeling tussen herenboeren en landloze arbeiders.61 Het onderzoeksprogramma ‘Ontwikkelingen aan de basis en ontwikkelingsbeleid’, onder leiding van Schoorl, kreeg in de jaren tachtig al-

201

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen