Jaarboek 1970 Vrije Universiteit Amsterdam - pagina 36

bijdrage tot deze bezinning leveren. Smitskamp deed dit door zoals reeds is opgemerkt - te spreken over het godsdienstig nationaal besef in de tijd van de 8o-jarige oorlog. Wat hij in deze oratie betoogde, heeft hij naderhand in een algemenere vorm en breder van opzet uitgewerkt in zijn bijdragen tot de desbetreffende lustrumbundel van het Gezelschap van Christelijke historici in Nederland, die tot thema had: ,,Christendom en Nationalisme". Smitskamp leverde tot deze bundel twee bijdragen, de ene methodologisch en theoretisch van aard en de andere historisch in deze zin, dat daarin een beschouwing werd gegeven van het nationalisme in onderscheiden landen en gebieden door de eeuwen heen. In dit verband past ook de vermelding van zijn artikel (1953) over de oprichting in 1853 van de Chr. Historische Kiezersbond, waaraan puur kerkelijke motieven ten grondslag hadden gelegen. Daarin vond hij gelegenheid het zijne te zeggen over de in Nederland niet onbekende invloed van kerkelijke, of beter nog: van kerkistische opvattingen over partij-politieke organisaties. En om tenslotte nog deze neiging tot actualiteit te illustreren aan een voorbeeld, dat betrekking heeft op de Vrije Universiteit: in het jaar van zijn rectoraat (i96i/'62) heeft hij op de dies natalis een rectorale oratie gehouden over een phase uit de voorgeschiedenis der Vrije Universiteit, waarin hij zijn auditorium voorhield, dat het Kuypers bedoeling was geweest een universiteit te stichten, die gedragen werd door de protestantse gezindte zonder onderscheid van denominatie. Dat was op een tijdstip, waarop de discussies over het Gereformeerd karakter der V.U. reeds op gang was gekomen en de duidelijke bedoeling dezer oratie was dan ook om de situatie te verhelderen, in het bijzonder ten behoeve van de gemeenschap, die de V.U. draagt. In hedendaagse termen uitgedrukt kan zonder reserve worden gezegd, dat Smitskamp zich bewust was van het probleem van de verantwoordelijkheid van wetenschapsbeoefening ten opzichte van de maatschappij. Zijn bezonnenheid behoedde hem daarbij er voor te vervallen in een gekunstelde en onwetenschappelijke zucht tot actualisme. Tot misbruik van de geschiedenis leende hij zich niet. Zoals reeds is opgemerkt voelde hij zich weinig aangetrokken tot de geschiedenisfilosofie in de strikte zin van het woord, en in het geheel niet wanneer deze geheel los van de geschiedenis zelf stond. Zulk een geschiedenisfilosofie vond hij een dorre constructie zonder levensechtheid. Dit wil echter niet zeggen, dat hij zich van dit terrein geheel afzijdig heeft gehouden. Daarvoor kende hij te veel gewicht toe aan de invloed van ideeën en van levensbeschouwingen op het verloop van het historisch gebeuren. Maar wanneer hij zich op dit terrein bewoog, geschiedde dat meestal in het kader van de historiografie, misschien wel zijn lievelingsterrein bij uitstek. Zo heeft hij in een naderhand in 34

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen