1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 95

87 bezit? Het is niet voor te stellen, dat wij in het sublimeren zelve een omnipotenfe kracht mogen zien. Zonder specifieke mogelijkheden in de mens tot de ontwikkeling van kunst en religie is dit hele proces niet denkbaar. Kunst, ethiek en religie zijn ongetwijfeld typische menselijke kwaliteiten. Bij het dier kennen we het in deze zin niet. Degenen, welke veel met marmotten en konijnen hebben gewerkt, hebben nimmer opgemerkt, dat deze dieren, als zij hun sexuele driften moesten verdringen, ook maar de geringste pogingen deden om op de tralies van hun hok bepaalde melodieën te componeren. De theorie van F r e u d is in wezen naturalistisch en materialistiisch en omdat zij tevens wereldbeschouwing is, keert zij zich minder tegen de aesthetica dan wel tegen de religie. Zowel het materialisme als het systeem van F r e u d zijn antichristelijk. Het materialisme, dat voert tot egoïsme of tot een onecht communisme, baseert zich in hoofdzaak op de voedingsdrift en bouwt van hieruit haar systemen op. De theorieën van M a r x cirkelen grotendeels om het grondprobleem: hoe krijgen wij allen voldoende te eten? Daarentegen noemt F r e u d de sexualiteit de centrale motor van het bestaan. Maar ook deze sexualiteit ligt oorspronkelijk weer in de materie verankerd. Er is één causale reeks op dezelfde wijze als in het marxisme, welke haar oorsprong vindt in een eenvoudig instinctief oermechanisme, waarbij de spanningen in de mens pas ontstaan als moraal en religie hier regulerend m gaan werken. Deze beide mensbeschouwingen vinden dus hun oorsprong in het instinctieve en materiële. De mens verheft zich slechts onspecifiek boven het dier. Beide zijn deterministisch en kennen niet alleen de vrijheid nicL, maar evenmin de individuele beleving. De stelling, dat de mens een instinctief en causaal bepaald wezen is, waarvan de rest der persoonlijkheid slechts gezien kan worden in relatie tot deze oerinstincten, vmdt in veel opzichten bestrijding. Andere elementaire overschattingen deden echter eveneens hun intrede. Zo zien wij bij H e g e 1 en B o 11 a n d, dat het ,,zijn" met het denken geïdentificeerd wordt. Het ,,zijn" is niet instinctiviteit, maar geestelijk bepaald en deze geest ontplooit zich in het redelijke dialectische denken. De meest fundamentele critiek op al deze eenzijdigheden vinden we echter in de existentie-philosophie, in de verschillende vormen van het existentialisme. Oorspronkelijk uit de practijk opgekomen bij K i e r k e g a a r d , grijpt het overal om zich heen en het is vooral in Frankrijk dat he(j spoedig ingang vindt als critiek op het idealisme. De centrale vraag is hierbij: ,,Wie ben ik?" Het ,,ik" komt niet tot zijn ontwaken in het instinctieve, noch in het denken. Het ,,ik" is niet af^te leiden uit een objectivering. Zoals een natuurkundige in staat is zijn wetenschap objectief te beschouwen, er distantie van te nemen, zo kan dit slechts ten dele tot gelding ge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen