1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 25

17 dysteleologieën, een aantal verhoudingen, die ons zonder meer als ondoelmatig voorkomen. W e n t heeft in 19p6 een rectorale rede gehouden over ondoelmatigheid in de natuur. In deze niet bijster geslaagde rede gaat hij uit van'de anecdote van den man, die onder een boom ligt en wenst dat de eetbare vruchten, die daaraan hangen, zo groot mochten zijn als pompoenen. Maar wanneer hij even daarna door het geluid van een neervallende vrucht opschrikt, dankt hij den Schepper, dat zijn wens geen werkelijkheid was, omdat het slapen onder zo'n boom dan gevaarlijk zou zijn voor den mens. Uitgaande van deze anthropocentrisch-teleologische anecdote, trekt hij dan te velde tegen de teleologische natuurverklaringen in de biologie. En hij ziet in zijn verbeelding reeds de dag naderen, dat iedere teleologische verklaring uit de biologie ten strengste zou zijn uitgebannen., Hoe heeft hij zich vergist! Hoe wonderlijk zou het hem voorkomen, indien hij geweten had, dat in 1934 de Leidse hoogleraar V a n d e r K l a a u w zijn inaugurele rede zou houden bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar in de biologie over de uitwendige doelmatigheid bij K a n t ; en inderdaad is heden ten dage de biologie meer teleologisch georiënteerd dan in den tijd dat W e n t zijn rede hield. Als dysteleologische verschijnselen in de natuur verschijnen allereerst de rudimentaire organen, bij voorbeeld de blinde ogen van de mol, of de tepels bij den man en bij het mannelijk zoogdier; vervolgens misvormingen als hermaphrodieten, anencephalen, monsters als sirenen, siamese tweelingen en dergelijke. Al deze misbaksels der natuur zijn inderdaad voor ons dysteleologische verschijnselen. Daar voegen zich nog bij dysteleologische verschijnselen van de functie en men moet wel erkennen dat de immanente doelmatigheid blind werkt en dat zij dikwijls over het doel heenschiet. Zo kan er bij de wondgenezing wild vlees ontstaan, dat de genezing hindert, zo kan er na een maaltijd door teveel productie van insuline in de alvleesklier een alimentaire hypoglycaemie ontstaan, die gevaarlijke verschijnselen opwekt. Tenslotte kunnen als dysteleologische verschijnselen eigenlijk'ook genoemd worden alle ziekteverschijn• selen en ten slotte de dood. W a t zal men hierop zeggen? L e i b n i z is wel de laatste geweest, die zich gewaagd heeft aan een theodicee, aan een verdediging van God in zijn beleid in de natuur en die deze wereld daarom heeft voorgesteld als de best mogelijke. De verschijnselen van dysteleologie op allerlei gebied in de levende natuur, moeten wij, meen ik, in het algemeen zien als een uitvloeisel van de vloek op den mens, die ook doorgaat op de natuur. Men moet natuurlijk oppassen om dat nader te gaan verbij-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen