1950 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 66

<^9^^ BESPREKING J Dr P J Bouman, Van Renaissance tot Wereldoorlog, een cultuursociologische studie. 2e druk, H. J Paris, Amsterdam 1948, 311 pp geb ƒ 7 50 Met de econonusche ontwikkeling in het middelpunt wordt de wisselwerking daarvan met religie, wijsbegeerte, wetenschap en kunst m de Europeesche cultuur van de Middeleeuwen tot de wereldoorlogen beschreven Om een indruk te geven van de inhoud noemen we de titels van eenige hoofdstukken Verbroken evenwicht (I), Het vroege kapitalisme (III), Het souvereme denken (IV), De burgerlijke levens- en wereldbeschouwing (V), Het moderne kapitalisme (VIII), Polytechmek en materialisme (IX), Spanning en catastrophe (XII) Naar de persoonlijke visie van de schrijver is er lange tijd een contrast geweest tusschen de levensstijl van Midden-Europa en die van West-Europa, de aandacht concentreert zich in dit werk echter hoofdzakelijk op het laatstgenoemde gebied Daar blijkt een steeds verder doorvretend persoonlijk en groepsegoisme de cultuur in een doodloopend slop gebracht te hebben, waaruit slechts een „geloof" (en wel het christelijk geloof) haar kan redden (zie o a blz 302) Ondanks waardeering voor het feit, dat de marxistische geschiedbeschouwmg nadruk gelegd heeft op de invloed der materieele omstandig heden op de geestelijke cultuur, wordt de marxistische systeemgeest, die hiei nu de eenige drijfveer der geschiedenis van gemaakt heeft, afgewezen p 189), ook religie, wijsbegeerte enz hebben invloed op de economische ontwikkeling De schr streeft naar een rustige, objectieve en zelfstandige beoordeeling van het verleden, zooals o a blijkt uit de behandeling van de vraag of het kapitalisme of het socialisme schuld heeft aan het uitbreken van de eerste wereldoorlog (p 255) Ondanks onze groote waardeering voor dit van een nuchtere en open kijk op de wereld getuigende boek, hebben we toch ook ernstige bezwaren Allereerst betreffen deze de opzet van het geheel Zoo lang de auteur bij de economie blijft, beseffen we, dat hier een man van gezag aan het woord IS, die ons de structuur van het vroege en late kapitalisme en de ontwikkeling van de „burgerlijke" mentaliteit kort en duidelijk voor oogen stelt Als hij echter de wisselwerking met andere levensterreinen gaat beschrijven toont dit werk de zwakheden, welke de moeilijk definieerbare wetenschap, die men tegenwoordig als ,,sociologie" aanduidt m zoo rijke mate bezit De veelomvattendheid leidt dan soms tot vage algemeenheden De „algemeene verbanden" tusschen economie, religie, kunst enz worden dan op een bepaalde wijze geconstrueerd zonder dat de lezer de overtuiging krijgt, dat het met ook anders zou kunnen Zoo toont de schr ons eerst aan, dat de verheerlijking van de homogene middeleeuwsche cultuur op een fictie berust (p 40, p 19—20, p 18 „Het historisch realisme dwingt ons spoedig afscheid te nemen van de idealistische voorstelling, welke WIJ ons van de vrome rust der middeleeuwen kunnen vormen"), onder het opschrift „Spanning en beweging" wordt getoond, dat het euvel school in de mislukte synthese van heterogene christelijke, klassieke en germaansche tradities De verrassende conclusie van het boek, waarin alle tegenwoordige ellende aan de steeds verdere afwijking van de harmonie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen