1960 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 258

210

J. Ph. FOLEY

boord. De enige basis èn de enige toets voor alle wetenschap worden waarnemingen en gegevens uit de natuur verkregen, a.h.w. afgelezen uit het eigen getuigenis van God de Schepper zelf: .. „et ce d'autant qu'il est impossible d'imiter nature en quelque chose que ce soit, que premièrement Fon ne contemple les effets d'icelle, la prenant pour patron et exemplaire, car il n'y a chose en ce monde oü il y ait perfection, qu'ès oeuvres du Souverain.." (p. 194). .. „comment cela se pourroit-il faire sans premièrement contempler les natures.. ?"(p. 207). Die waarnemingen als getuigenis van Gods schepping kregen voor Palissy nagenoeg dezelfde openbaringskracht — zij het in een ander vlak — als de Bijbel als openbaring van de Schepper Zelf. En net zoals hij tegenover het gezag van de R.K. clerus Gods Woord stelde als alléén gezaghebbend, zo plaatste hij tegenover het gezag van de gecanoniseerde antieken de waarnemingsresultaten als alléén gezaghebbend: .. „Je n'ay point eu d'autre livre que Ie ciel et la terre, lequel est conneu de tous, et est donné a tous de connoistre et lire ce beau livre" roept hij juichend uit (p. 321). Palissy wijst zo de natuur zelf aan als de kenbron waaruit, en de waarneming en het systematisch onderzoek als de werkwijze waardoor slechts kennis der natuur kan worden verkregen: .. „m'ont causez gratter la terre Fespace de quarante ans et fouiller les entrailles d'icelle, afin de connoistre les choses qu'elle produit dans soy, et par tel moyen j'ay trouvé grace devant Dieu qui m'a fait connoistre des secrets qui ont esté jusques a présent inconnuz aux hommes.." (p. 164). .. „ce que j'en ay appris avec un bien grand labeur, et non pas en peu de jours, ni en la lecture de divers livres: ains en anatomizant la matrice de la terre".. (p. 233). . . „Fexperience, qui de tout temps est maistresse des a r s . . " (p. 347). Anatole France karakteriseert zijn methode met: „Il observe et raisonne: „J'etais la, j'ai v u . . " Cela seul compte pour lui" (p. XXI). Anderzijds behandelt Palissy die zaken waarvan hij niet zeker is, met gepaste bescheidenheid: „Ik weet niet beter, of.." Dat voor hem het beroep op de antieken als argument generlei waarde kon hebben, is wel duidelijk. De felheid waarmee hij een dergelijke houding te lijf gaat („Tels livres pemicieux..", p. 164) is alleen te begrijpen tegen zijn religieuze achtergrond. . .„en bien peu d'heures.. tu apprendras plus de philosophic natu-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen