1968 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 253

C. J. DIPPEL

205

Het is niet kwaadwillig bedoeld, wanneer ik me dan herinner dat Pascal, uitvinder van een der eerste rekenmachines, zo iets gezegd heeft als „naar gelang wij een groter geest hebben, ontdekken wij, dat er méér originele mensen zijn". Originaliteit is echter nog geen creativiteit. Maar het zou kunnen zijn, dat de exclusieve focussering van de aandacht op de logische intelligentie onze visie op creativiteit versmalt en deze ver weg voert van het culturele verwachtingspatroon: creativiteit als vrijetijdsbesteding, als vrije arbeid. Er is een nauwe relatie te vermoeden tussen werkelijke vrijheid en creativiteit. In dit verband worden we gedwongen te denken aan de bekende studie van de Heidelberger filosoof Georg Picht inzake „Technik und Ueberlieferung" 5). Hij ziet als structuurwet van de moderne technische civilisatie, juist in verbinding met het natuurwetenschappelijk experiment, de structuurwet van de moderne logica, waardoor wijzelf en de wereld gedwongen worden in de horizon van de objectivering, d.w.z. in de structuurwet van het ,,rationaliseren" met het „logische Ik" van de „autonome Vernunft" als alleenheerser. Zijn conclusie is, dat zich in het systeem van de autonomie der rede een noodlottige omslag voltrekt: „entstanden durch einen Akt der Freiheit, schlagt es dahin um, nun seinerseits den ihm entsprechenden Typ des Menschen zu produzieren, der nicht mehr die Möglichkeit hat, über dieses System in Freiheit zu verfügen". D.w.z. „de rede heeft zich in het systeem van de technische wereld zó onherroepelijk geobjectiveerd, dat ze niet alleen tegenover natuur en God autonoom is geworden, maar ook tegenover de mens" - „De mens is niet meer deze ene, niet uitwisselbare mens, maar hij is functionaris, specialist, verkeersdeelnemer, consument enz., volgens regels genormeerd en daardoor rubriceerbaar" - en manipuleerbaar. Als Picht hierin gelijk heeft - men leze zelf zijn argumentatie - dan is de mens dus door de objectiverende behandeling verregaand geprogrammeerd en daardoor niet meer in staat tot creativiteit. De ervaringen in de cultuur schijnen deze these te bevestigen. Maar dan betekent dit, dat in de toekomst de mens niet heer van de techniek zal zijn, maar de techniek heer van de mens. Anders gezegd: volstrekte vertechnisering van de cultuur. Slechts een uiterst creatieve mutatie zou de westerse mens kunnen bevrijden. Creativiteit en computer Het is opvallend in het genoemde nummer van Wijsgerig Perspectief dat de theologische reflectie over creativiteit geen enkele plaats krijgt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen