Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 243
De Vrije Universiteit 1880-2005
ten.^*t Niet confessioneel bekrompen, aldus Kuitert, wel confessioneel loyaal.**' Het ac-
cent ligt in deze beoordelingen op de methode. Ze plaatsen Berkouwer meer in de lijn
van de irenische Bavinck dan van de strijdbare Kuyper. Toch gaat het om meer dan al-
leen maar een andere manier om de dingen te zeggen. Confessionele loyaliteit had men
aan de Vrije Universiteit altijd begrepen als onvoorwaardelijke aanvaarding van het
schriftgezag. Berkouwers benadering is dan toch wezenlijk anders. De inhoud van de
Schrift is, zo zegt hij, op Christus geconcentreerd. Het gaat niet zozeer om de historische
onfeilbaarheid als om de betrouwbare Christus. De vraag of de feiten exact zijn weerge-
geven staat niet voorop. God heeft de bijbelschrijvers in dienst genomen met hun speci-
ale mogelijkheden, met hun menselijke hoedanigheden. Voor ons komt het er nu op aan
het evangelie te verstaan vanuit de vraag, hoe het in onze tijd en in onze situatie van
kracht is.^''
Die benadering van de bijbel blijft natuurlijk niet zonder gevolgen, bijvoorbeeld bij
het lezen van het scheppingsverhaal, en nooit eerder betwiste grondstellingen van de ge-
reformeerde theologie kunnen onder kritiek komen te staan. Dat is met name gebeurd
met de leer van verkiezing en verwerping, zoals die in de Dordtse leerregels te vinden is.
Het is dan ook niet te verwonderen dat Berkouwers latere geschriften geen weerklank
meer vonden bij degenen die zijn uit de jaren dertig stammende boeken het hardst had-
den geprezen. Volgens hen was er geen sprake van een geleidelijke overgang, maar van
een besliste breuk. De voornaamste markeringspunten waren De triomf der genade van
1954, en De verkiezing Gods, in 1955 verschenen. Vanaf die tijd sprak een andere Ber-
kouwer, die hun steeds vreemder zou worden. Buiten de gereformeerde kring en zeker
ook in het buitenland steeg zijn ster echter tot ongekende hoogten. In 1963 woonde Ber-
kouwer het tweede Vaticaanse concilie bij als een van de persoonlijke gasten van paus
Johannes xxiii.^^ £)at huldebetoon raakte de hele universitaire gemeenschap. 'Het is dui-
delijk,' commentarieerde rector De Gaay Fortman, 'dat aldus niet een willekeurig hoog-
leraar, maar de universiteit zelve naar nieuwe verbindingen met de rooms-katholieke
wereld ook in internationaal opzicht geleid wordt.'^**
De Gaay Fortman was zeker ook bereid die leiding te volgen. Hij koesterde een haast
onbeperkt vertrouwen in Berkouwer. 'We zijn machtig trots op jou,'^9 voegde hij Ber-
kouwer toe bij diens zilveren jubileum in 1965. De belangstelling op dat herdenkings-
feest was dan ook enorm. Het scheen wel, schreef Kuitert in het universiteitsblad, dat
Berkouwer op die ene dag niet slechts de hele faculteit, maar zelfs de hele universiteit in
zijn persoon verenigde.9 Het was ook niet alleen de geleerde wereld die aan het hulde-
betoon deelnam. Berkouwer is erin geslaagd ook de meerderheid van het gereformeerde
kerkvolk voor zich te winnen. Hij deed wat Bavinck nooit had gedurfd: veranderde nieu-
we inzichten naar buiten brengen, en hij werd ervoor beloond. Hij kreeg de mensen mee,
omdat ze hem bleven vertrouwen.
Hij was in dat opzicht te vergelijken met Kuyper, zei de Kamper theoloog J.T. Bak-
ker, maar toch met één verschil. Gereformeerde mensen vertrouwden Kuyper omdat ze
DIENENDE WETENSCHAP. 1955-1968 239
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 510 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 510 Pagina's