Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 82

Niet dus het prototype van de stugge, hoekige calvinist, maar toch strak en belijnd als

hij meende dat zijn plicht het vroeg. Als minister-president legde hij aan koningin Wil-

helmina uit waarom hij in afwijking van de voordracht dr. J.A.C, van Leeuwen had be-

noemd tot hoogleraar in de theologie te Utrecht. 'Ik ben overtuigd, dat de uitlegkunde

der Schrift niet wetenschappelijk kan worden beoefend, wanneer men niet begint met

het goddelijk gezag der Schrift in haar geheel te erkennen, aldus de Schrift uit de Schrift

zelve uitleggende.'^^ Daar sprak de vu-curator in het ambt van minister: wie de bijbel in

zijn aard miskent bedrijft valse wetenschap. Zo dacht men aan de Amsterdamse Keizers-

gracht, en zo moest het dus gaan aan het Haagse Binnenhof Ook als jurist zocht Heems-

kerk steeds naar directere verbanden tussen rechtsbeginselen en bijbelteksten dan bij-

voorbeeld de kritischer ingestelde Anema zich durfde te veroorloven.^3

Idenburg daarentegen was naar afkomst en levensstijl klassiek gereformeerd, voor ie-

dereen herkenbaar als kuyperiaan en calvinist. De discipline van de beroepsmilitair was

hem zozeer tot een tweede natuur geworden, dat hij in het kerkelijk leven de besluiten

van een gereformeerde synode onvoorwaardelijk volgde^'*, en zich in de politiek steeds

schikte onder de leiding van Kuyper, zonder blind te zijn voor diens gebreken. Hij heeft

hoge ambten bekleed, met name dat van gouverneur-generaal, en scheen voorbestemd

Kuypers plaats aan het hoofd van de Anti-Revolutionaire Partij over te nemen. Maar

Idenburg moest voorzichtig leven — hij leed aan verhoogde bloeddruk^^ - en vond het

ook niet moeilijk in de schaduw te staan. Zijn invloed in de gereformeerde wereld was

niettemin zeer groot, omdat hij het volle vertrouwen van Kuyper bezat, doch tevens in

staat was de eigengereidheid van de leider met beminnelijke beslistheid corrigerend bij

te sturen. Een buitenstaander als Willem Drees noemde hem 'een der sympathiekste fi-

guren' in de antirevolutionaire kring; belijnd, maar vooral ook breed en mild.^*"

Het best kwam hij echter tot zijn recht te midden van zijn geestverwanten. J. Wate-

rink woonde eens een partij vergadering bij, die door Idenburg met gebed werd gesloten.

Daar waren ook enkele achterhoekse antirevolutionairen, die de toekomst zonder veel

hoop tegemoet zagen. Toen ze naar huis terugkeerden zei de oudste: 'Nu kan ik weer en

nu durf ik weer. Idenburg heeft gebeden.' Dat kon hij, voegt Waterink eraan toe. 'Iden-

burg wist de nood van het volk op te dragen aan God, zoo, dat zijn gebed de nood uit al-

ler harten droeg.'^^ De zuiverheid van zijn persoon en de kracht van zijn geloof waren bij

Idenburg niet te scheiden. Die Gelderse landbouwers ervoeren het evenzeer als de stu-

denten van de Vrije Universiteit. Dat is wat indruk maakt op vriend en vijand, schreef de

student Evert Diemer bij Idenburgs overlijden: 'die levenshouding die zich onderwerpt

aan de wet des Heeren, en er geen tweeërlei moraal op na houdt'.^^ Principiële compro-

missen kende Idenburg niet. In al zijn mildheid was hij daarom steeds een man van de

strakke calvinistische lijn.

Ten slotte dan Hendrik Colijn. Wie zijn rol in de geschiedenis van het gereformeerde

volksdeel wil verstaan moet zich van één ding ten volle bewust zijn: Colijn is nooit te be-

grijpen zonder Abraham Kuyper. De calvinisten waren machtig geworden onder de

78 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen