Een handvol filosofen - pagina 405

II Th. de Boer: systematisch en poëtisch filosoof 401

thema's. In de week van 21 tot 26 maart 1982, toen Havel door het communistische

regime was gearresteerd en in de gevangenis zat, hield De Boer een voordracht over

Levinas. Ivan Havel schreef over deze voordracht een brief aan zijn broer Vaclav en

wist de tekst van de voordracht de gevangenis binnen te smokkelen. Wat De Boer

had gezegd over Levinas' idee van verantwoordelijkheid had Havel gegrepen. In

een brief aan zijn vrouw Olga schreef hij op 3 april 1982 een kort commentaar en

merkte op - in de lijn van Levinas - dat 'verantwoordelijkheid ten grondslag ligt aan

een asymmetrische situatie, en dat zij niet moet worden gepreekt, maar slechts kan

worden gedragen'.'^

In oktober 1986 zou De Boer een toespraak houden bij Havel thuis in Praag. Ha-

vel had in dat jaar de Erasmusprijs toegekend gekregen, maar - uit vrees niet naar

zijn vaderland te mogen terugkeren - reisde hij niet naar Nederland om de prijs in

ontvangst te nemen. De Boer wilde vanwege zijn goede contacten met de dissiden-

ten, hun een hart onder de riem steken. Hij ging naar Praag met zijn toespraak op

zak, maar op het vliegveld van de Tsjechische hoofdstad werd hem de toegang tot

het land geweigerd. Zo werd zijn toespraak 'De lotgevallen van Tamara A., een ver-

haal over het subject' onmogelijk gemaakt.*'

Na de val van het communistisch regime in Tsjecho-Slowakije reisde De Boer nog

een paar keer naar Praag en gaf daar gastcolleges aan de Karel Universiteit. Dat de

Tsjechen hun Nederlandse vriend niet vergeten waren, bleek in 1998, toen de Karel

Universiteit ter gelegenheid van haar zeshonderdvijftigjarig bestaan aan De Boer de

gouden erepenning van de universiteit toekende.

In de vijf jaar tot zijn pensioen gaf De Boer doctoraalcolleges systematische wijs-

begeerte onder de titel 'Hermeneutiek en deconstructie', waarin hij met name aan-

dacht besteedde aan het werk van Derrida. In het jaar na zijn emeritaat gaf hij nog

een serie colleges moderne filosofie over het thema dat zijn voorliefde had 'Filosofie

en poëzie' en wel naar aanleiding van Stanley Rosen, The Quarrel between Philos-

ophy and Poetry. Studies in Ancient Thought (1993). Hij noemde poëzie een 'ou-

verture van de filosofie', omdat een gedicht iets kan laten zien wat we anders mis-

schien niet zien. Een gedicht kan fungeren als een eye-opener voor een filosofisch

probleem.

Zijn liefde voor poëzie zou hij niet verliezen. Vele jaren na zijn emeritaat ver-

scheen in 2011 Denken over dichten. Hartstocht en rede komen in contact - een

bundeling van zesentwintig gesprekken tussen De Boer en de journalist P.H. Steen-

huis over filosofie en poëzie, die eerder in het dagblad Trouw waren gepubliceerd.

De Boer vatte het inzicht van Kant in de dichtkunst samen met de woorden: 'Poëzie

geeft te denken'. In navolging van Kant legde hij uit dat poëzie ons iets schenkt om

over na te denken - in poëzie doet men kennis op die nergens anders te vinden is.*'*

In 1997 was het zover dat De Boer de Vrije Universiteit verliet. Hij was er als stu-

dent en jong filosoof begonnen en kon er zijn hoogleraarschap van bijna dertig jaar

afsluiten. Boeken en wetenschappelijke artikelen op het terrein van de hermeneu-

tiek, wijsgerige antropologie, wijsgerige psychologe en godsdienstfilosofie waren

82 V. Havel, Briefe an Olga (Reinbek: Rowohlt, 1984), p. 245. Informatie over de voordracht kreeg ik in een

gesprek met De Boer (Amsterdam, 22 juni 2011).

83 'De lotgevallen van Tamara A., een verhaal over het subject', in De Boer, Tamara A., pp. 17-30.

84 Zie Kant, Kntik der Urtethkraft, A 194 (ook 190-197, 206, 213-139). Zie ook De Boers publicatie De 100

Beste gedichten van 2000, gekozen door Theo de Boer (Amsterdam, 2000).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen