Een handvol filosofen - pagina 21

2 W. Hovy: belangrijkste stichter van de Vrije Universiteit 17

sche universiteit te stichten, zonder geld konden zij niets beginnen. Onder hen die

sympathiseerden met het initiatief was het aantal kapitaalkrachtigen gering en over-

heidssteun voor een bijzondere universiteit bestond niet. Bovendien was de afhan-

kelijkheid van enkele particuliere geldschieters riskant. Men kon op basis van giften

misschien wel tot stichting van een nieuwe universiteit overgaan, maar men moest

het ook kunnen volhouden. Iemand met een groot vermogen moest wel een visio-

nair of een dwaas zijn, wilde hij aan zo'n riskant initiatief geld geven. Aarzeling en

onzekerheid bij velen die de vraag naar het stichten van een calvinistische univer-

siteit niet eens durfden te stellen. Wie hadden de moed gehad om die vraag wel te

stellen?

2 W. Hovy: belangrijkste stichter van de Vrije Universiteit

'Zouden wij ook zelf een universiteit kunnen stichten?' Een plotselinge stilte over-

viel het kleine gezelschap dat op een ochtend in december 1877 bijeen was in de gro-

te ontvangstkamer in het huis van de Amsterdamse bierbrouwer Hovy. De heren

waren al vaker bij elkaar geweest om van gedachten te wisselen over de situatie in de

Nederlandse Hervormde Kerk en over de predikantsopleiding aan de theologische

faculteiten. Weliswaar had de synode van de hervormde kerk gebruik gemaakt van

het wettelijk recht om aan elke theologische faculteit van de drie rijksuniversiteiten

twee kerkelijke hoogleraren te benoemen, maar op een uitzondering na waren or-

thodoxe kandidaten gepasseerd. Hovy's gasten hadden geen enkel vertrouwen in

de synode die door 'verlichte' predikanten werd gedomineerd. Zij hadden scherpe

kritiek op deze kanselheren die de wetenschap boven het geloof en de ratio boven

geloofswonderen plaatsten. De hele ochtend hadden zij gesproken over mogelijk-

heden om orthodoxe kerkelijke hoogleraren benoemd te krijgen, maar behalve te

verwachten tegenwerking van de synode vreesden zij dat die orthodoxe theologen

- indien benoemd - niet meer dan 'slippendragers' zouden zijn van overwegend

modernistische faculteiten. Een oplossing hadden zij niet kunnen vinden. Zij waren

al van hun zitplaatsen opgestaan om met een gevoel van machteloosheid onverrich-

ter zake uiteen te gaan. En toen, ineens die vraag: 'Zouden wij ook zelf een univer-

siteit kunnen stichten?'

In het statige patriciërshuis van Hovy aan de Amsterdamse Nieuwe Heeren-

gracht 143 waren op die decemberochtend onder anderen aanwezig de Amsterdam-

se predikanten dr. Ph.J. Hoedemaker en dr. Ph.S. van Ronkel, en de voormalige Am-

sterdamse predikant en politicus dr. A. Kuyper en de evangelist I. Esser, beiden uit

Den Haag.^ De ontvangstkamer met sierlijk gestukadoord plafond en kroonluchter,

donker gedecoreerd behang, enkele familieportretten, hoge vensters met lange gor-

dijnen, een hoogpolig tapijt op de grond en zware gebeeldhouwde meubels, gaf, in

klein bestek, een beeld van de welstand van de gastheer. Het was vrijwel zeker Hovy

die de vraag van het stichten van een eigen universiteit had gesteld. In elk geval was

het Kuyper niet geweest, schreef Hoedemaker later, en ook hijzelf niet.^ Van de an-

deren was die vraag evenmin te verwachten geweest, omdat geen van hen voor de fi-

6 Zie Rutgers, 'Overzicht van de geschiedenis der stichting'. Oolc Rulimann, De Vrije Universiteit^ p. i8.

7 Hoedemaker, Vragen van den dag, p. 178.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen