De Strijd om het Souvereiniteitsbegrip in de moderne Rechts- en Staatsleer - pagina 18

12

De door LOCKE verdedigde theorie i.z. de deling der machten, die, gelijk KLIMOWSKY heeft aangetoond, in de staatkundige geschiedenis van Engeland, met name in de puriteinse revolutie onder GROMM^ELL een historische grondslag h a d " ) , en straks in de MONTESQUIEU'S triaspoliticaleer haar definitieve vorm zou krijgen, moest met innerlijke noodzakelijkheid tot een verval van het souvereiniteitsbegrip leiden, ofschoon LOCKE formeel van dit laatste uitging. Van een overheidssouvereiniteit is bij hem geen sprake meer en de vóór BoDiN bij de legisten gangbare en door LOCKE weer opgenomen leer der volkssouvereiniteit beantwoordde allerminst aan de kenmerken, die BoDiN voor de „summa in rives ac subditos legibusque soluta potestas" had opgesteld, al houdt LOCKE vast aan de opvatting, dat de wetgevende macht, opgedragen aan koning en parlement, het eerste en hoogste uitvloeisel der souvereiniteit is ^^). En wij zien ook hoe in de door LOCKE beïvloede rechtsleer van LEIBNIZ en de Wolfiaanse school steeds meer aandacht wordt besteed aan het niet-statelijk recht, met name aan het economisch gequalificeerde bedrijfsrecht, waarvoor een oorspronkelijke, niet van de wetgever afgeleide competentiesfeer wordt opgeëist ^^). Daarentegen kreeg het souvereiniteitsbegrip een nieuwe betekenis in de radicaal-democratische wending van ROUSSEAU'S theorie der „volonté générale", die BODIN'S leer i.z. de overheidssouvereiniteit in die van de absolute en directe volkssouvereiniteit omzette. ROUSSEAU keerde zich evenzeer als vrijheidsapostel tegen de formele verdragsconstructie zijner voorgangers en wilde in de „onvervreemdbare burgerrechten" aan ieder individu zijn bij het „contrat social" prijsgegeven natuurlijke vrijheid in hogere vorm teruggeven. In zijn constructie van de souvereiniteit krijgt de wetgevende macht, geconcentreerd in de uitsluitend op het publiek belang gerichte volkswil als volonté générale, zo zeer juridische almacht, dat zelfs voor een wettelijke delegatie der rechtsvorming in niet-staatse verbanden in het geheel geen plaats overbUjft. 2^) E. KLIMOWSKY Die englische Gewaltmeüungslehre bus zu Montesquiei (1927). 22) Two treatises of government Bk II ch. X I p. 299. 23) Zo met name LEIBNIZ in zijn geschrift De tribus juris gradibus (MoUat ed. pp. 12 sq.). NETTELBLADT, een der meest invloedrijke natuurrechtsleraars uit de LeibniziaansWolfiaanse school, die mede sterk de invloed van LOCKE heeft ondergaan, onderscheidt reeds sterk de (economisch gequalificeerde) maatschappij en de staat, het regimen societatis (een stelsel van economische belangengroepen) en het regimen civitatis. Van hem is de uitspraak: „Zo ontstaat er een dubbele regering, de burgerlijke of publieke en de private, waarbij de laatste bestaat in de sociale macht der autonome groepen, die geheel onafhankelijk van de staatsmacht zijn" (aangeh. bij G. GuRViTCH Sociology of Law, 1947, p. 66).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen