In de Donaulanden.

IX.

Debreczin. I.

ver­ Al spoedig nadat de trein Budapest heeft laten, verandert het landschap.

De heuvelrijen verdwijnen.

Eindeloos strekt de vruchtbare Hongaarsche laagvlakte zich uit.

In sommige deelen; waar waterslingers de vlakte lircken, kan men wanen, in Holland te 'zijn.

De reis naar Debreczin, ofschoon die een uur of vijf duurt, viel mij zeer kort, wat niemand verwonder(!n kan, als ik mededeel, dat prof. Sebestyén mij daarheen vergezelde.

Een uitstekende gelegenheid om eens rustig te praten over de Hongaarsche toestanden. Veel heb ik op dien schoonen namiddag geleerd. En de indruk werd bij mij verdiept, dat er voor den trouwen Calvinist in Hongarije een zwaar, maar heerlijk arbeidsveld ligt.

Allerhartelijkst werden we ontvangen door prof. D. Dr K. Kallay, dien ik reeds in Budapest had leeren kennen. Hij woont n.l. in Budapest, maar geeft te Debreczin college. Hij is Oud-testamenticus van professie. Wel was hij nog niet aan de. Universiteit verbonden, maar zijn benoeming werd toch in dit jaar verwacht. Op dit oogenblik is zij misschien reeds afgekomen.

Prof. Kallay heeft indertijd te Utrecht gestudeerd. Zijn ijveren voor de Kinderactie bracht hem eenige malen in Holland. Op verscheiden plaatsea in ons land trad hij op. Wieinigen spreken onze taal zoo vloeiend als hij.

Hij heeft er niet weinig toe bijgedragen, dat mijn verblijf in Debreczin thans nog de aangenaamste gedachten bij mij oproept. Zijn vele attenties zullen mij steeds tot dankbaarheid stemmen. En onze konversatie wekte in mij het vertrouwen, dat hij zich steeds meer als een kampioen voor het zuivere Calvinisme in Hongarije oatwikkelen zal.

Een onzer eerste bezoeken gold bisschop B, althasar, die den wensch had te kennen gegeven, ons nog te ontmoeten vóór hij afreisde. Hij had er zijn vertrek naar zijn landgoed om uitgesteld. Hem Av'achtte een' drukke tijd. Immers moest hij de groote Synode praesideeren, die slechts eenmaal in de tien jaren wordt gehouden. Vanzelf is hieraan een ingespannen voorbereiding verbonden. Te Debreczin laten de bisschoppelijke beslommeringen hem weinig rust. Vandaar, dat hij naar afgelegener oord trok om ongestoord te kunnen arbeiden.

Bisschop Balthasar is een imponeerende figuur. Van de drie bisschoppen, met wie ik kennis maakte, vertoont hij in zijn uiterlijk wel de meeste overeenkomst met de voorstelling, welke wij ons gewoonlijk van zulk een functionaris scheppen. Alles aan hem is beheerschf. Waardigheid is hem aangeboren. De intelligente donkere oogen verraden den taktikus.

Inderdaad is hij een man van grooten invloed. Niet alleen op kerkelijk, maar ook op politiek gebied. Moeilijke jaren liggen achter hem. Hij had zich steeds in tegenstelling met het gros der Gereformeerden in Hongarije een warm vriend van de Joden betoond. Tijdens het communistisch schrikbewind echter werd hij voor die vriendschap bitter beloond. Communisten en Joden maakten gemeene zaak. En wat men niet verwachten zou — hij werd als gijzelaar in de gevangenis gesloten. Na dien tijd is zijn houding tegenover de Joden wel wat gewijzigd, hoewel hij een te berekenende natuur is om er veel van te laten blijken.

Het kan het eerste oogenblik vreemd amdoen te hooren, dat hij de liberale beginselen is toegedaan. Maar men vergete niet, dat „liberaal" daar niet dezelfde beteekenis heeft als hier. Men kan het Hongaarsche liberalisme nog het best vergelijken met het Engelsche, of om nog nauwkeuriger te zijn: het Hongaarsche hberalisme is geen eenheid. Er is meer dan één type van liberalen. Er zijn er, die wel degelijk de beginselen van de Fransche revolutie huldigen. Maar er zijn er ook, die zich daarvan wisten vrij te houden. Tot de laatsten behoort bisschop Balthasar. Zijn Hefde voor Engeland biedt daar eenige verklaring voor. Hij heeft in Engeland zijn studiën voltooid en vertoefde er meermalen. Als hij zich van een vreemde faal moet bedienen, spreekt hij bij voorkeur Engelsch. Ook in zijn familie schijnt dit het geval te zijn. Ook zijn schoonzoon, Ds Kolosvary Kiss, die de honneurs van zijn schoonvader waarnam, en mij aan zijn disch noodde, beweegt zich het gemakkelijkst in de Angelsaksische taal. En zij zijn geen uitzonderingen. Bijna alle vooraanstaande personen hebben voor korter of langer tijd in het buitenland vertoefd en daar een yoornaam deel van hun vorming ontvangen. En niet weinigen hebben hun studentenjaren in Engeland doorgebracht. Dat zóó de geest van Gladstone ook in Hongarije eenigermate nawerkt, behoeft niet te verwonderen. Een Calvinistische politiek zal dan ook voor een niet gering deel haar aanhangers, moeten betrekken uit de tegenwoordige Hongaarsche liberalen. Het is te hopen, dat het daartoe komt. Want zelfs de beste nuance van het Hongaarsche liberalisme kan geen principiëele politiek voeren.

Naar konfessioneele maatstaf houdt bisschop Balthasar heel sterk naar rechts. Hij wordt door velen dan ook ondeï de , , strengere" Calvinisten gerekend. In hoever hij op de hoogte is van het herleefde Calvinisme onder ons, weet ik niet. Kon naawere aansluiting met hem worden verkregen en schaarde hij zich openlijk aan de zijde van hen, die op een nieuwe reformatie aansturen, zoo zou dit ongetwijfeld een belangrijke winst voor die beweging beteekenen.

Aan de vriendelijke bemiddeling van bisschop Balthasar danken we pok de foto's in dit en het volgend artikel.

Op bovenstaande foto ziet men links van de kerk eenige huizenblokken.

Het derde is het huis van den bisschop.

Beneden zijn dé bisschoppelijke kantoren gevestigd. Een bisschop is overladen met administratief wej-k. Maar daarover hoop ik later nog wel iets te schrijven.

Eén van die kantoorlokalen doet des Zondags ook dienst als konsistorie. Van hieruit steken .de ambtsdragers in toga de straat over om zich naar de kerk te begeven. Naar ik meen heb ik reeds verteld, dat iedere bisschop een eigen gemeente en eigen kerk heeft. Hij is daaraan als gewoon predikant verbonden.

De bovenverdiepingen bevatten de eigenlijke woonvertrekken.

Van een paleis, gelijk bij de Roomsche bisschoppen, kan men alzoo niet spreken.

Ook de levenswijze is veel soberder.

Van een soort bisschoppelijk hof is er geen sprake.

Ik zeg dat natuurlijk niet, om de inrichting van de Hongaarsche Gereformeerde Kerk te verdedigen.

Maar zij is toch niet zoo hiërarchisch, als men door den schijn misleid misschien zou oordeelen.

Een record.

Door den „Stated Clerk", Dr H. Beets, werden ons de Acta van de Synode der Christelijke Gereformeerde Kerk in Amerika, welke dezen zomer werd gehouden toegezonden, waarvoor onzen vriendelijken dank.

delijken dank. De Synode sloot 29 Juni.

Iets over de helft van Augustus waren de Acta reeds in ons bezit.

Rekenen we 14 dagen voor de verzending naar hier, dan wijst een eenvoudige rekensom uit, dat in ruim een maand deze Acta werden opgesteld en gedrukt.

Wij weten niet, of het ia onze zusterkerk aan de overzijde van den oceaan reeds eer is voorgekomen, dat de Acta met zulk eea spoed werden afgeleverd.

Niet onmogelijk hebben we hier met een record te doen.

In elk geval lijkt dat in onze oogen zoo.

Als vanzelf maken we een vergelijking met wat wij'hier gewoon zijn.

En dan staan we niet weiaig versteld.

Want niet vergeten mag worden, dat deze Synode voor Amerika extra lang duurde.

Bijna drie weken.

Van Synodes ten' onzëiit; die veel spoediger afeloopea waren, verschenen de Acta eerst veel ater.

Wanwaar dat verschil?

Over den ijver onzer synodale scribae wij zeker niet te klagen. hebben

Daardoor kan dat groote verschil niet worden veroorzaakt. >

Het moet in iets anders worden gezocht.

Ook kan het niet hieraan liggen, dat de zaken, welke ditmaal op de Synode te Holland werden verhandeld, zooveel minder belangrijk waren, als gewoonlijk op onze Synodes.

Wij hebben vroeger in een andere rubriek reeds een overzicht van het agendum gegeven.

Ook vermeldden wij reeds eenige beslissingen.

Daaruit kan men voldoende opmaken, wat gewichtige stukken er' aan de orde waren.

Legt mea au deze Acta naast de onze, dan valt het dadelijk op, hoeveel minder lijvig deze zijn.

Zij vormea tezamea ^ea boek, dat maar weiaig het formaat vaa het Jaarboek oazer Gereformeerde Kerkea overtreft.

Daareabovea zija zij met groote, duidelijke letter gedrukt, waarom er betrekkelijk weiaig op eea bladzijde staat.

De Acta zelf beslaaa 165, de Bijlagea 155 bladzijdea.

Hoe is zoo iets mogelijk?

Alleea daardoor, dat de besluitea zooveel bekaopler zija geformuleerd.

Wij atteadeerdea hierop reeds aaar vaa het Rapporteaboek dezer Syaode. aanleidiag

Het kan zijn nut hebben, hierop nog eens terug te komen.

Wij willen ook nu weer een voorbeeld Eer verduidelijking aanvoereh.

Wij kiezen een willekeuxig punt: moeten herkozen ambtsdragers opnieuw bevestigd worden of niet.

De Acta vermelden:

„In betrekking tot No. 5, een instructie van Classis Grand Rapids Oost luidende als volgt:

„Daar er thans geene gelijkheid in onze kerken gevonden wordt inzake de al of niet bevestiging vaa herkozen ambtsdragers, besluite de Synode ten einde de uniformiteit in dezen te bevorderen, dat herbevestiging niet alleen gewenscht, maar behoorlijk is, en wel om de volgende redenen:

a. Het karakter van het ambt. Het ambt Ideeft niet in den persoon, maar duurt slechts zoo lang als er in de stipulatiën is bepaald;

b. De roepmg tot het ambt. Ofschoon die het voornaamste is, moet ze toch door de bevestiging worden gevolgd, welke niets anders, doch ook niets minder beteekent dan de openlijke stipulatiën tusschen de roepende kerk en den geroepene met betrekking tot den hem opgedragen dienst;

c. De gelijkheid van de onderscheiden ambten iu Christus' Kerk. De dienaren des Woords, wanneer zij van de eene naar de andere gemeente vertrekken, moeten herbevestigd, omdat de vorige bevestiging slechts van tracht is zoolang de dienst in een bepaalde kerk duurt."

Uwe Commissie adviseert dat de Syaode het volgende besluite:

Ter bevordering van uniformiteit in onze kerken, spreekt de Synode uit, dat herbevestiging van herkozen ambtsdragers niet alleen gewenscht, maar ook behoorlijk is. Gronden:

Zooals aangevoerd door Classis Grand Oost. Rapids

Alzoo besloten".

Hier heeft men bij elkander: voorstel, rapport, considerans, konklusies, besluit.

En dat op nog niet één pagina!

Men beproeve dit eens om te zetten in onzen Synode-stijl.

Men heeft er stellig een tienvoudige ruimte voor noodig.

Hierin is niet toch wel een vingerwijzing, op welke manier onze Acta, die langzamerhand vervaarlijk korpulent J)eginnen te worden, een heilzame vermageringskuur kunnen ondergaan.

Het is niet aoodig, dat men den lapidairen stijl van de Amerikaansche Acta navolgt. Men kan gerust volle zinnen schrijven. Als maar niet zooveel geofferd wordt aan overtollige inkleeding. Door de groote omslachtigheid lijken onze Acta nog te veel op de ouderwetsche HoUandsche boerin, met haar acht of tien rokken.

De schuld daarvan ligt niet bij onze scribae.

Maar bij onze gewoonten, waarvan wij zoo kvi'alijk afstand kunnen doen.

Men vergunae den rapporteurs met die gewoonte te breken.

De bewering, dat het embonpoint onzer Acta te wijten is aan den steeds langer wordende duur der Synodes, wordt door de Amerikaansche Acta gelogenstraft.

Die bewijzen, dat dit volstrekt niet zoo behoeft te zijn.

HEPP.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen