Revue 2003 - pagina 64

Facul

der Aard- en Levenswetenschappen

De expeditie van Dick Kroon Op zaterdag 10 mei 2003 was professor Dick Kroon, hoogleraar Mariene geologie, te zien in het NOS-journaal waarin hij de eerste resultaten toelichtte van een boorexpeditie in de Atlantische Oceaan. Een internationaal team van wetenschappers onder zijn leiding stelde vast dat er 55 miljoen jaar geleden meer dan twee keer zoveel methaan ontsnapte uit de oceaan dan eerder werd gedacht. Dit leidde tot een broeikaseffect dat ongeveer honderd maal zo sterk was als het huidige. Pas 1 00.000 jaar later werd de situatie weer normaal. We gaan terug naar 55 miljoen jaar geleden. In die tijd werd het tijdelijk plotseling veel warmer op Aarde. In dezelfde periode bubbelde uit de oceanen opeens methaangas de atmosfeer in, als koolzuur uit een fles champagne. Methaan is een sterk broeikasgas dat de aarde opwarmt, maar methaan komt pas vrij als het warmer wordt. Wat was oorzaak en wat gevolg? Om het antwoord te vinden voer in april 2003 een internationaal onderzoekschip naar de Walvisrug in de Atlantische Oceaan, met hoogleraar Paleoklimatologie Dick Kroon als hoofdonderzoeker. Het lukte om op verschillende oceaandiepten sedi-

mentmonsters uit de oceaanbodem te halen tot 200 meter in de bodem: zo diep moet je gaan om 55 miljoen jaar terug te kunnen kijken. Is het sediment wit, dan zit er kalk in, afkomstig uit de kalkskeletjes van schelpdiertjes. Is het rood, dan is het kalk na de dood van die diertjes opgelost in het water en blijft alleen klei over. Kalk lost het snelst op als het water zuur is, bijvoorbeeld door methaan dat vrijkomt, en de druk hoog, zoals diep in zee. Kroon: "Tot onze stomme verbazing vonden we ook in de boorkern uit het ondiepste deel van de oceaan de abrupte overgang van kalk naar klei. Daar is de druk relatief laag, dus het water moet veel zuurder zijn geweest dan we dachten. Kortom: er is veel meer methaan ontsnapt dan verwacht. Wel vierduizend gigaton!" Het methaan heeft dus de plotselinge warmtetoename veroorzaakt, en niet andersom. Maar hoe kon dat methaan dan ontsnappen? "De vulkanen waren nogal actief", verklaart Kroon. "Dat warmde de aarde en dus ook de oceanen wat op. En daarom was het methaan niet meer stabiel in de vorm van gashydraten in het sediment, zodat het naar de atmosfeer ontsnapte."

I Kroon wil met zijn resultaten duidelijk maken dat het klimaat extremen in petto heeft. "De modellen waarmee wij nu het klimaat voorspellen, houden daar geen rekening mee", waarschuwt hij. "Vulkanisme hebben we nu niet veel, maar door onze kooldioxide-uitstoot zijn we hard op weg dat effect te evenaren. De permafrostgebieden ontdooien al, en daarin zit ook methaan opgeslagen dat met de dooi vrijkomt. Het is dus al begonnen, en als de oceanen warmer worden, gebeurt hetzelfde als 55 miljoen jaar geleden en dan is er geen houden meer aan. Hoewel het nog wel een paar eeuwen zal duren voordat het dieptewater in de oceaan zal opwarmen, kan onze kooldioxide-uitstoot grotere gevolgen hebben dan we tot nu toe dachten." De website van de afdeling Paleoecologie en Paleoklimatologie van Dick Kroon: www.geo.vu.nl/~pal/

Vrije Universiteit Amsterdam R&vue

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen