Studentenalmanak 1918 - pagina 100

86 FARRAGO

tegenover elkaar. Een hiervan vervolgt de Kantische grond-

gedachte. De wetenschap m o e s t zich streng onderscheiden

van het leven, en van de natuur, als van het »slechthin

Gegebene«.

Bij de Kantianen zoekt ze het behoud van haar gees-

telijke wezenheid in het ideel (niet reëel gegeven) logisch

bewustzijn met zijn grondnormen en waarden; dit is ten

opzichte der ervaring het transcendentale, er mee verbonden

en er van onderscheiden tegelijk. Het gegevene is slechts

aanleiding voor het »reine Bewustsein« om er zijn grond-

vormen aan te ontvouwen. Er blijft alzoo een irrationeele

rest. 1) De wetenschap is hier alzoo bij uitstek normatief;

dit leidt noodwendig tot de erkentenis van het begrensd-zijn

van ons kenvermogen. Het denken grijpt wel met origineele

kracht in het gebeuren in, maar blijft aan zijn object ge-

bonden, inzooverre het zijnde zelfstandigheid bezit tegenover

het logisch noodwendige en bepaalbare.

De andere richting heft de noodzakelijke scheiding van

wetenschap en leven op. Zij is gevarieerd, al naar het

accent ligt, in naturalisme en psychologisme. Het eenig

zijnde, dat ze kent en erkent in het levensproces als on-

middellijk gebeuren in de individueele zielen en lichamen

van al wat leeft. Geen waarde toekennend aan het rationeel

bewustzijn, dat de ervaring overstijgt om ze tot eenheid

te brengen, blijkt ze vatbaar voor mystieke, ietwat religieus-

getinte invloeden. Evenals er een innerlijk verband is in de

oudheid tusschen sophistiek en kynisme, zoo is er een

zekere causaliteit te vermoeden tusschen Nietzsches zgn

positivistische periode, en zijn Zarathastra-vereering die

daarop volgt. Het is de Lebensphilosophie, die, bij Nietzsche

antireligieus, in de Diesseitsreligion als van Jatho en Julius

Hart vervuld van »innerweltliche Mystik«, haar voorbijgaande

') Vlg. S. Marck a.w. pag. 72, I. Philosophie und Leben (bij Kant

en Hegel).

4

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen