Studentenalmanak 1946 - pagina 236

nen. Zijn systeem is op te vatten als een combinatie van twee,

aan het huidig toonsysteem gelijke, maar een kwart-toon in

stemming verschillende toonreeksen. De kwarttoon-vleugeil

is gebouwd in twee „verdiepingen", gelijk van structuur, maar

onderscheiden in stemming. De tijd voor dit soort experimenten

lijkt nog niet gekomen. Ons toonsiysteem biedt nog voldoende

mogelijkheden voor deze eeuw.

Sommige componisten pasten een harmoniek toe, die niet

zonder meer theoretisch is te verklaren, en waarin een be-

trekkelijk wilk'keurig gebruik van dissonanten plaats heeft,

hetzij om bepaalde schrijnende effecten te verkrijgen, om be-

kende samenklanken een iets interessanter kleur te geven, het-

zij om in rhythmisch sterk-geprononceerde muziek de accoor-

den te verstijven tot slagen. Men vindt dit o.a. bij Strawinsky,

Bartók, Malipiero.

De meest constructieve, en wellicht de meest duurzame op-

lossing vonden sommigen (in Frankrijk b.v. Milhaud, in ons

land Willem Pijper) door de combinatie tegelijkertijd van ver-

schillende toonaarden. Aanvankelijk mag dit enigszins ge-

kunsteld schijnen, de practijk heeft bewezen, dat de mogelijk-

heden zeer aanvaardbaar kunnen zijn. Mag het op het eerste

gehoor onaannemelijk lijken, dat b.v. op een piano met de lin-

kerhand in een andere toonaard wordt gespeeld dan met de

rechter, ook wat dit betreft kan men niet spreken van iets

nieuws onder de zon. Men kan deze zgn. bitonaliteit aantref-

fen, zij het uiterst sporadisch, in het verleden, o.a. bij Bach,

Beethoven, Strauss en Mahler, en bij Debussy. Worden meer

dan twee toonaarden gecombineerd, dan spreekt men van poly-

tona'liteit. 'De muziek van Willem Pijper is, strict genomen, niet

zuiver polytonaal. Hij gaat uit van één, uit verschillende toon-

aarden samengestelde samenklank, die dus eigenlijk inderdaad

als grondtoonaard, tonica, is te beschouwen, zij het als ge-

splitste tonica. Het spreekt wel vanzielf, dat de accoorden, die

20 ontstaan, moeilijk als dissonant zijn op te vatten. Volgens

de oude leer dissoneren zij in hoge mate, maar de oude leer

is uiteraard niet,van toepassing. Is het uitgangspunt, de tonica,

van een werk van Pijper b.v, een samenklank van fragmenten

uit de toonaarden d, as en a, dan kan men die samenklank

216

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen