VU Magazine 1972 - pagina 129

prof. Goudz\A^aard

deel kunnen we veroveren van de toeneming van het nationaal produkt? Dat vooronderstelt automatisch economische groei. De strijd om betere inkomensverhoudingen is geslagen in de ban van het geloof in de economische groei. Ik ben bang, dat je op die manier elkaar met z'n allen in het slop helpt.

Ik heb een woord als 'bekering' echt wel nodig VU-magazine: Het is een nogal somber beeld, dat u oproept, maar tóch nog een wat vaag beeld. Kunt u iets meer zeggen over wat u nu verwacht, wanneer de welvaartsgroei doorgaat? Prof. Goudzwaard: Het verhaal is gecentreerd rond het westers vooruitgangsgeloof, dat altijd sterk gericht is geweest op vooruitgang van wetenschappelijke prestaties. Ik probeer om daar vanaf te komen. In dat verband heb ik wat sombere voorspellingen gedaan, maar onder beding dat het westers vooruitgangsgeloof zich onverkort zal handhaven. Als dat niét zo is, kun je een optimistischer toekomstbeeld geven. Maar wanneer de westerse mens blijft vasthouden aan sterke welstandsgroei van de particuliere inkomens, en wanneer die jacht op de procenten blijft, dan krijg je voor een deel de conclusies, die ook in het rapport van het Massachusetts' Institute staan. Je gaat de limieten naderen van delfstoffen en natuurlijk levensmilieu. - Hoe komt het dat pas de laatste jaren dit besef van de beperkte mogelijkheden doordringt? Ik dacht dat er een irrationeel element in zat. Het vertrouwen is geschokt dat in het voetspoor van de economische groei en techniek de garanties opgesloten liggen voor een beter, gelukkiger leven. Dit vooruitgangsgeloof, dat al meer dan twee eeuwen diep in het westerse denken verankerd zit, is geleidelijk aan in een crisis geraakt. De mens is gaan aarzelen of het wel waar is. En dat is een nieuw element. Hoe sterk dat echter nog het denken beheerst, blijkt als we bijvoorbeeld kijken naar oost- en westblok. In de praktijk is het een wedijver in economische prestaties. Wie zal de grootste toeneming van het nationaal produkt bewerkstelligen? Als je in een confrontatie van twee samenlevingsstructuren déze vraag laat beslissen, dan moet dat voor die samenlevingen wel een heel belangrijk issue zijn. 24

- Bespeurt u bij uzelf een ontwikkeling in bewustwording wat dit betreft? Ja, dat dacht ik wel, ja. - il kunt zich een periode herinneren . . .

in uw leven

Ik heb er zelf ook wel bij stilgestaan of je nu een ombuiging in je eigen gedachten aantreft of dat er altijd een ontwikkeling was, waar hetzelfde al inzat en die dus hoogstens verhaast kan zijn omdat je nu anderen iets soortgelijks hoort zeggen. Ik heb laatst dat boekje van me 'Grote taak voor kleine mensen', dat nu een jaar of drie oud is, nog 'es doorgesnuffeld en eigenlijk staat er toch in principe hetzelfde al in. Het is daar alleen nog wat minder doordacht. - Kunt u zich voorstellen, dat veel mensen, vooral die met lagere inkomens, met een zekere scepsis uw verhaal zullen aanhoren. Zo van: eindelijk eens een beetje welvaart binnen ons bereik en nu staan er alweer op, die roepen: ho, het kan niet meer! Bent u niet bang dat ze het voor een nieuwe smoes zullen aanzien om hen kort te houden? Die reactie kan ik me voorstellen. Onverwacht is het niet als je ziet hoe vaak smoezen, gelegenheidsargumenten of redeneringen pour besoin de la cause worden gebruikt om onrechtmatige inkomensverschillen te rechtvaardigen. Ik kan wel begrijpen dat zo'n reactie komt. Aan de andere kant is het - dacht ik een reactie die een zeker gevaar in zich heeft. Wanneer men zo'n verhaal beoordeelt naar het effect op eigen inkomen, worden de eigenlijke problemen ontlopen. Ik vind het typerend voor onze samenleving dat wanneer het gaat om de inkomensverhoudingen niet centraal staat de vraag welk deel van het nationaal inkomen de sociale partners respectievelijk krijgen, maar dat de discussie zich geleidelijk aan geheel verlegd heeft naar de vraag: welk

- Maar is het niet zo, dat trekkers van hogere inkomens juist de discussie over een rechtvaardige inkomensverdeling probeerden te ontlopen door telkens te wijzen op de noodzaak van groei?

Prof. Goudzwaard na een college in gesprek met studenten.

Ja, de slagzin is altijd geweest: 'De koek moet groter worden. Dat is het middel om de verdeling op een goede manier geregeld te krijgen.' Zo is achter de facade van economische groei een stuk sociale spanning in de samenleving getemperd. Die spanning komt natuurlijk harder op een samenleving te staan als je zegt: de economische groei in de richting van toeneming van particuliere welstand moet afnemen. Aan de andere kant ben ik geneigd te zeggen - vandaar dat ik het in het vlak van het westerse vooruitgangsgeloof getrokken heb - dat de westerse mens moet eren begrijpen, dat de werkelijke waarde van het menselijk leven en arbeid, niet in geld is uit te drukken. Ik dacht dat dit een directe consequentie is van het bijbels mensbeeld. Als je je gerichtheid in het leven zoekt in louter materiële vooruitgang, dan kom je uiteindelijk terecht in een positie van verslaving ten opzichte van datgene waarop je je georiënteerd hebt. Als je denkt, dat je bij brood alleen kunt leven, word je een slaaf van het instrumentarium dat dient om brood te maken. Je wordt altijd de knecht van de God die je dient. Wanneer Paulus aan Timotheus schrijft dat die rijk willen worden, in veel verzoekingen vallen, geldt dat niet alleen voor individuele mensen, maar ook en vooral voor mense-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen