VU Magazine 1972 - pagina 508

The Dutch Quarterly Review of Anglo-American letters Published with the support of the English Section of Levende Talen (the Dutch M o d e r n Language Association), the United States Information S e r v i c e and the British Council redaktie: J. A a r t s , J. Bakker, C. C. Barfoot, W. Bronzwaer en M. Buning redaktiesekretariaat: M. Buning, Postbus 7339, A m s t e r d a m abonnementsprijs: ƒ 18,50 per jaar

het Duitse boek Referatenorgaan lige literatuur

over

recente

duitsta-

kernredaktie: Prof. Dr. A. van der Lee, Dr, F. J. van Ingen redaktiesekretariaat: Vrije Universiteit, Faculteit der Letteren, Postbus 7161, kamer 10-A-23, A m s t e r d a m abonnementsprijs; ƒ14,50 per jaar verschijnt 4 x per jaar

Rapports het Franse boek redaktie: Dr. F. F. J. D r y k o n i n g e n , Prof. Dr. L. Geschiere, Charles G r i v e l , Leo H. Hoek, Prof. Dr. W. Z w a n e n b u r g en A. Kibédi Varga, redaktie-sekretaris redaktiesekretariaat: O o s t e l i j k Halfrond 64, A m s t e l v e e n abonnementsprijs: f 15,— per jaar (studenten f 10,—) verschijnt 4 x per jaar

Ernest Hemingway The artist as man of action d o o r Dr. J. Bakker geb. ƒ 3 8 , —

Wilhelm Meister' im Urteil der Zeitgenossen Ein Beitrag zur W i r k u n g s g e s c h i c h t e

Goethes door Klaus F. Gille Van Gorcum's nr. 19 geb. ƒ 8 0 , —

Litteraire

Bibliotheek

In de boekhandel verkrijgbaar

van gorcum assen/amsterdam postbus 43/assen 40

maar liet zich voorlezen) dat Kuyper zelfs de Duitse inval in België vergoelijkt had.

Anti-gereformeerd? Koningin Wilhelmina was niet gereformeerd in de Nederlandse zin. Zij heeft zeker nooit de aandrift gehad lid van de Gereformeerde Kerken te worden. Maar ook al was zij levenslang lidmate der Nederlands Hervormde Kerk en woonde zij vele honderden diensten van die Kerk bij, zij werd ook nooit door-en-door hervormd. Haar geestelijk stamland was Frankrijk. Zij dacht in het Nederlands, maar geloofde in het Frans. Zij was Hugenoot. Zij had steeds behalve een Nederlandse, een Franse hofprediker en in haar laatste wilsbeschikkingen schreef zij voor, dat haar uitvaartdienst in het Nederlands en het Frans moest zijn. Toen haar krachten haar bijna begaven, stelde zij nog een boodschap aan de nazaten der Hugenoten op, waarmee dezen hun grote jubileumzitting aanvingen. Anti-gereformeerd was zij niet. Zij zei mij een keer: 'Met afschuw denk ik aan wat mijn overgrootvader tegenover de Afgescheidenen heeft gedaan. Mensen vervolgen wegens hun geloof. In een land met de traditie een toevluchtsoord te zijn voor mensen in gewetensnood. Vreselijk, dat een Oranje dit gedaan heeft. Ik denk met genegenheid aan Hendrik de Cock en de zijnen.' In haar vroege jaren waren twee gereformeerden vertrouwenslieden en raadgevers van haar: A. W. F. Idenburg en jhr. mr. A. F. de Savornin Lohman. Zij hadden grote invloed op haar. Idenburg won haar voor een ethische koloniale politiek en dat was wat bij iemand die als meisje van de levenden buiten haar familie bovenal generaal Van Heutz vereerde. Lohman overtuigde haar van het grote gevaar, dat een vorst ingekapseld wordt door zijn hof en zo de verbinding met met het volksleven verliest. Zij zei mij eens: 'Ook dank zij hen is mijn relatie met het hof anders geweest dan bij Franz Joseph van Habsburg, Tsaar Nicolaas en Wilhelm II.' Deze figuren kregen natuurlijk ook hun unieke kans omdat ze Kuyper niet mocht en omdat ze weinig op hem leken, Idenburg de irenicus, Lohman de aristocraat.

Colijn Ik moet nu iets zeggen over de gereformeerde Colijn. Koningin Wilhelmina heeft deze man van 1911 tot 1940 hoog gewaardeerd en vaak ook bewonderd. Ze heeft hem, ook al lag zij wakker over zijn werkloosheidsbeleid, zelfs als premier willen handhaven in 1939 toen dat niet meer kon. Als het tot oorlog zou komen, moest deze man maar op de brug staan. Zij was zeer geschokt door zijn artikelen in 'De Standaard' na het vertrek van de regering naar Engeland en van zijn brochure 'Op de Grens van Twee Werelden'. Zij gevlucht, haar

volk in de steek gelaten?? Zij had naar de Grebbeberg gewild om daar te sneuvelen. Zij stapte in Hoek van Holland aan boord in de overtuiging naar Zeeland te gaan. Zij barstte in tranen uit toen het Engeland moest worden en de Engelse koning moest er aan te pas komen om haar van de kade van Harwich naar Londen te krijgen. Zij wilde terug naar haar laatste troepen die nog vochten. En na de capitulatie was het haar taak de strijd van elders uit voort te zetten. Als gevangene van Hitler kon zij niets meer doen. Het is onjuist dat wrok jegens Colijn haar is blijven beheersen. Toen de kist met zijn lichaam bij de Nederlandse grens aankwam, stond daar een adjudant van haar met een krans. Colijn had vroeger zo veel voor het volk gedaan en dr. A. A. L. Rutgers had haar inmiddels ingehcht over Colijns verzetswerk. Tegen het eind van haar leven las zij 'Dagboek van mevrouw Colijn' dat dr. G. Puchinger ons bezorgde. Ze gaf geen oordeel, of gaf ze het wel, toen ze er ook nog een exemplaar van voor mij bestelde? De enige zoon van dr. H. Colijn die de oorlog overleefde, dr. H. A. Colijn, kwam herhaaldelijk op Het Loo logeren.

De Gereformeerde mens Wilhelmina was steeds vervuld van wie zij 'de kleine man' noemde. Zij bedoelde die term niet denigrerend. Er stak wel wat paternalisme, maternalisme in, maar dat hoorde tot haar tijd. Bij haar redevoeringen was altijd het laatste kriterium: kan 'de kleine man' dit alles volgen? Zij Het soms dingen na, die zij niet verkeerd vond, maar die 'de kleine man' misschien niet zou begrijpen. 'Op de achtergrond stond het weten, dat de Oranjes het

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen