VU Magazine 1972 - pagina 476

Machtsstrijd Het waren moeilijke tijden voor de bond. Men kon niet verhinderen dat er een bittere machtsstrijd uitbrak tussen de bond en de Nationalistische partij, die het erom ging het vertrouwen te krijgen van de Afrikaner bevolking. Een meerderheid in de bond, die werd geleid door Verwoerd, Donges, A. Hertzog en Diederichs steunden de partij die uiteindelijk won. Toen de Nationalisten in 1948 aan de macht kwamen, vormde de Broederbond een meerderheid in het kabinet-Malan. Dr. Diederichs zei in zijn eerste toespraak in het parlement dat er een strijd-tot-het-einde zou worden gevoerd tegen het liberalisme in Zuid-Afrika. Er was echter op dat moment geen gunstig klimaat in de wereld voor dergelijke ideeën over overheersing en onderdrukking van rechten. Europa had zich nog niet hersteld van de twintigmiljoen doden in een oorlog die door een 'Herrenvolk' begonnen was teneinde een nieuwe, totalitaire orde te vestigen.

In Nederland, dat door de bezetters en door de veldslagen die er waren uitgevochten was verwoest, werden de nationalisten gezien als een variant van het nazidom. De Nederduits Gereformeerde kerk verwierp de VN-verklaring over de rechten van de mens, niet alleen omdat de mens daarin te centraal stond, maar ook omdat men het er niet mee eens was, dat de zwarte bevolking stemrecht zou krijgen. Spoedig daarna ontstond er enig rumoer over het feit dat Zuid-Afrika een 'Broederbondstaat' geworden was. Dr. Malan gaf openlijk toe dat hij lid was van de bond, maar hij ontkende dat dat ooit iets te maken had met de regering. Hij voelde zich, na bijeenkomsten van de bond te hebben bijgewoond, altijd 'een beter mens'. Theologen als prof. B. Keet (afgestudeerd aan de VU) en prof. Ben Marais leverden kritiek op het feit dat de Nederduits Gereformeerde kerk de apartheid steunde. Een speciale synodale commissie ging na, in hoeverre de bond invloed had op de kerk. De bond werd 'vrijgesproken' en werd geprezen

De nieuwe Oranjekalender is verschenen Een uitgave in kleuren van Pro Juventute. De opbrengst komt ten bate van het kind dat e x t r a zorg nodig heeft.

- • • - - - %

J Bestelbon Naam

I Adres

I I

V 8

Woonplaats

wenst toezending van

^

Q. (aantal) Oranjekalenders 1973 met Nederlands calendarium en/of

|

b. (aantal)Oranjekalenders 1973 met v i e r t a l i g calendarium: Engels, Frans, Duits en Spaans.

• |

Beide soorten a f. 4,75 (verzendkosten f.1,25 extra). Postgiro 517400 Kolenderactie Pro Juventute Postbus 7101 - Amsterdam Telefoon (020) 790949

B

| I

magazine

als een door en door gezonde organisatie, die zich alleen had gewijd aan het welzijn van het volk. In de loop van de jaren vijftig verstevigde de bond zijn greep op het bestuur en op de universiteiten tot groeiende afkeer van een klein aantal meer ruimdenkende Afrikaner intellectuelen. De bond, zo klaagden zij, zaaide raciale tweedracht en onder zijn zware handen verstikten frisse denkbeelden. Bovendien was hij ondemocratisch omdat hij macht had, zonder verantwoordingsplicht. Waarom hebben de Afrikaners, nu er een nationalistisch regime is gevestigd, een geheim genootschap nodig om hen leiding te geven? Waar zijn ze bang voor? Waar is de bond bang voor? zo vroegen zij zich af.

Sharpeville Deze gespannen situatie bereikte na Sharpeville een hoogtepunt. In de oppositiepers werden geheime documenten gepubliceerd waarin werd aangetoond dat de Broederbond achter de schermen bezig was te proberen vernieuwingsbewegingen ten gunste van de zwarte bevolking een halt toe te roepen. Opnieuw werd er geprotesteerd tegen de rol van de Broederbond in de politiek. De veiligheidspoUtie van generaal H. van den Bergh onderzocht welke bronnen de kranten hadden gebruikt en overviel de kantoren van de Johaimesburg Sunday Times. Fotocopieën van Broederbonddocumenten werden in beslag genomen en er werd een aanklacht ingediend wegens diefstal. De toenmahge premier Verwoerd liet in 1964 een gerechtelijk onderzoek instellen, waarvan de uitkomst was, dat de Broederbond zich op geen enkele manier zou hebben gemengd in reUgieuze of politieke zaken. Intussen werd de doctrine van christelijknationalisme van twee kanten aangevallen. Om te beginnen beschreef dr. Beyers Naudé het met de allure van een oud-testamentische profeet als een vals evangelie; het Christelijk Instituut was niet groot, maar het plaatste uitdagende vraagtekens achter de verbinding van 'christelijk' en 'nationalisme', waarmee de uitoefening van rassendiscriminatie en rassenscheiding werd gerechtvaardigd.

'Verligtes' Omstreeks 1966 trachtten de Verligtes (die het nationalisme wilden moderniseren en het minder exclusief wilden maken) de negentiende-eeuwse 'laager-mentaliteit' te verzwakken. Zuid-Afrika zou een steeds kleiner wordende wereld niet kunnen overleven door zich volstrekt te isoleren. Het had exportmarkten nodig in de rest van Afrika en meer economische en diplomatieke contacten met

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen