VU Magazine 1975 - pagina 227

•JllBIIBMHet gelijk HiEifiliBi van de meerderheid 'U moet me goed begrijpen, wij proberen flier een socialistische staat op te bouwen en dat is geen eenvoudige zaak. We moeten het volk organiseren en daartoe is een grote, centraal geredigeerde krant als de Pravda een zeer efficiënt middel.' Aan het woord is de heer B. Doebrovin, hoofd van de afdeling Europese landen van het grootste dagblad in Rusland, 'Pravda', het Russische woord voor 'waarheid'. In de indrukwekkende vergaderzaal van het even indrukwekkende kantoorgebouw van de krant spreekt hij ons lichtelijk vermanend toe. Zelfverzekerd, ontspannen en uiterlijk verrassend gelijkend op partijsecretaris Leonid Breznjev. De onvermijdelijke buste van Lenin - de vader des vaderlands der Russen - kijkt fronsend op ons neer. 'Wij hebben binnen de Unie van Russische Sovjet Republieken natuurlijk ook te kampen met dwarsliggende, eeuwenoude volkselementen. Het is onze taak die hindernissen op te ruimen in het belang van de vooruitgang. Ons doel is de volksgeest zodanig te hervormen. We roepen de mensen daarom op hard te werken.'

Opvoeden Onze gastheer leunt behaaglijk achterover, steekt een verse sigaret op en opent het bovenste knoopje van zijn kreukloos zomershirt. Dat mag; de thermometer wijst op dat moment in Moskou bijna dertig graden Celsius aan. 'Ik weet wel, het hervormen van de volksgeest noemt u propaganda en u doelt daarmee dan eigenlijk op manipulatie. U ziet dat verkeerd. Wat wij doen is niet manipuleren. Het is opvoeden. Wij voeden de mensen op door ze voortdurend op hun taak te wijzen. Dat het effect heeft, ziet u hier dagelijks om u heen. In de tweede wereldoorlog vocht ik aan het front. Ik weet dat ook in Nederland veel prachtige steden gebombardeerd zijn. Maar wij hebben nog meer geleden dan de Hollanders. Hier was, tot tweeduizend kilometer landinwaarts alles verwoest. Ik heb het met eigen ogen gezien. Het is inmiddels weer opgebouwd en wat u vandaag de dag om u heen ziet, is het werk van het volk en het resultaat van onze propaganda. Wanneer u weten wilt of onze propaganda effect heeft, dan moet u daar op letten.'

Vragen VU-excursie Op vrijdag 16 mei jongstleden vertrok een groep studenten en wetenschappelijk personeel van de VU voor een tiendaagse excursie naar de Sovjet-Unie. Reisdoel van de bijna

gewend zijn. De discussies, die gevoerd zouden gaan worden, dienden dan ook niet uit te gaan van de vraag welk systeem beter is, het hunne of het onze. De vragen zouden veeleer moeten ingaan op de problemen die de Russen ontmoeten bij hun manier van gebruiken van de media en op de wijze, waarop zij deze problemen het hoofd bieden. De oorzaak van het feit dat men in sommige gevallen toch niet om een 'ideologische' discussie heen kon, ligt - het zij gezegd - niet in de laatste plaats bij onze gastheren. Doordat de uitnodigingen, die de vakgroep communicatiewetenschap ontving, voornamelijk afkomstig waren van instituten die zich met de dagbladpers in de Sovjet-Unie bezighouden, werden de geformuleerde vragen hoofdzakelijk op dit medium toegespitst.

Verscheidenheid Gert Peelen

zeventig personen tellende groep waren de steden Moskou en Leningrad. De redenen voor deze groep politicologen van de Vrije Universiteit om de reis te ondernemen vielen in vier afzonderlijke delen uiteen; er waren vier vakgroepen van de subfaculteit politicologie bij betrokken, te weten: internationale betrekkingen, bestuurskunde, politicologie en communicatiewetenschap. Deze vakgroepen hadden alle een grotendeels verschillend programma voorbereid en getracht zou worden in de Sovjet-Unie enkele concrete aspecten van de Russische samenleving, vanuit het eigen vakgebied te onderzoeken. In dit verslag zal ik mij in hoofdzaak beperken tot de wederwaardigheden van de vakgroep communicatiewetenschap, hetgeen niet zeggen wil dat dit verslag een groepsverslag, dan wel volledig zou zijn. Het volgende is slechts een weergave van een aantal hoogstpersoonlijke indrukken. In een werkgroep hadden zij, die zich inschreven voor het programma van de vakgroep communicatiewetenschap, al maanden van tevoren literatuur bestudeerd over de massamedia in de Sovjet-Unie. Daaruit waren vragen naar voren gekomen die gesteld zouden kunnen worden aan vertegenwoordigers van die media in Rusland, zoals redacties van dagbladen en opleidingsinstituten voor journalisten. Bij het opstellen van vragen werd ervan uitgegaan dat een benadering 'van binnenuit' de beste basis zou vormen voor een zinvol gesprek met de gastheren. Het is bekend dat dagbladen, radio en televisie in de Sovjet-Unie op geheel andere wijze functioneren dan zoals wij dat b.v. in Nederland

Het in geografisch opzicht enorm uitgestrekte grondgebied, dat de Sovjet-Unie omvat, brengt met zich mee dat er een grote verscheidenheid aan dagbladen is. In de eerste plaats is er de centrale of landelijke pers, voorts verschijnen er vele regionale dagbladen in de afzonderlijke republieken, rayons en steden. Ook is er een zogenaamde 'verticale' verscheidenheid; er zijn bladen, speciaal gericht op bepaalde leeftijdsgroepen, beroepsgroepen en bladen die zich voornamelijk richten op bepaalde onderwerpen zoals economie, leger of kunst. Van de centrale dagbladen zijn vooral b'ekend de eerder genoemde Pravda ('waarheid') en de Izwestija ('berichten' of 'nieuws'). Onder cynici gaat het grapje dat de Pravda geen Izwestija en de Izwestija geen Pravda zou bevatten. Met name over die verscheidenheid van de dagbladpers in Rusland spraken wij met professor A. F. Bereshnoi, hoofd van de faculteit voor journalistiek aan de Shdanow Universiteit in Leningrad. Prof Bereshnoi: 'Het is niet zo dat de pers in de Sovjet-Unie geen verscheidenheid kent. Niets is minder waar. Er is in ons land een grote diversiteit aan kranten, op basis van het gebied dat door de bladen bestreken wordt, maar meer nog op basis van de verschillende groeperingen en instanties waar de kranten het orgaan van zijn. Zo kennen wij dagbladen die het orgaan zijn van de partij, de Opperste Sovjet, de vakbond en de jeugdorganisatie. Het bewijs dat die verscheidenheid er werkelijk is, ziet men in het feit dat de meeste Russische gezinnen twee of meer kranten lezen. De krant is een levend wezen en in Rusland heeft iedere krant een geheel eigen gezicht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen