VU Magazine 1976 - pagina 217

WJ magazine 39

4«. Ië7^

m ^9sm

VUFDB JAARGANG.

DE STANDAAR Zaterdag 20 Mei. Prijs per kwartaal zonder hrt Z o n d a g s b l a d : Voor Amsterdam / 2,50. — ï'ranco per post / 2,90. Enkele Nummers $ Cent aan het BureeL

Mr. GROEN VAN-PRINSTERER. Als deze regelen onder de oogen van het publiek verschijnen,^ begint d« mare van het overlijden van den heet Groen van Prinsterer zith feeds te verspreiden. Langxaam werden we voorbereid op het einde; en smartelijk als zijn heengaan valt, omdat we hem noode missen en niet - weten wie hem zal vervangen, mogen we toch niet vergeten, diit-wë hem zoolang mochten bezitten co. dat zijnarttctd niet ifd«I zal xtja ia den; Heer. Een bgkaos vijfeazeve|iti|garig€n Ouderdom beeft de heer Groen bereikt ; zcvonflaveertig daarvan was hij met mond en pen Woordvoerder,, Leider, Sieraad der Christelijk-histoa-sche richting in ons land. Het is thans het o<^enbh"fc niet.*^ breedvoerig uiteen te zetten wat^iJwt j Nedcdjt^dache volk ia den • Evangfcfiebelijdtr». Staatsman, , Geschiedvorscfcr en GesGhitdschrijver. Strijder VOOT de rechten der Kerk en Schrijver, dien. we betreuren — want dat alles was de heer Groen in eminenten zin van het woord — wat Nederland, zeggen we, met het oog op dat alles in hem verliest. Bij den rou'v der zijnen en de droefheid der velen die hem liefhadden, waaronder van de aanzienlljksten en van de eenvoudigsten in den lande, voegt slechts een woord van dankbare herinnering aan hetgeen hij verwaardigd werd vocw zijn volk te zijn; eene sobere opnoemmg van den vcelsoortigen arbeid, waarin zijne ïifti haar diepste wcaschen, haar vurigste verlangens voor Vorst en Volk, voor Maatschappij en School en Kerk, aan tijdgenoot en nakomeling vermaakt heeft. Evangfliebeüjder was de heer Groen, volgens zijne eigene leuze, allermeest; dat allereerst. Belijder. bij uitnemendheid en vóór al het andere van de verdoemelijkheid der zonde en de heerlijkheid van Gods .vrije genade. De beide tegenstellingen van het ChristeUjk bewustzijn, in eigea-zicL doorleefd, behecrijchten. lijn geheo!c levensbeschouwing. Gdijk hij . xich zelf güioemd heeft: >E^n Staatsr-P%qn .niet t eg» Evangelieèelijder.'^ Toch wms hij ook Staatsman, met ..d(?i 7.-coersblik begaafd, maar Chrts. J'm-Staatsman, van den echten stempel. Hij bewoc^ zich niet in de hoogste 'slieeren des staatkundigen levens, als iemai)d__die óók aan het Evangelie gelooft; <Üe, als hij straks van uit die hoogte n*ar de allcdaagsche wer-fcdijWi«td.««wlt, blijkt óók een oot. moedig Christen ..te z^n, n»ar om dftania weer geheel Sta^sman te zijn, ,.»et: eenainderc roeping e» een eigen , moraal, neea — hij was overal Christen, « i j had. het Evangelie orahdsd, eer hij Staatsman werd, en betrok slechts dien verhevenen post om er Christus, ttij»elijdenl Het was niet de

BCBEEL: Kieowendtfk 67, Awttcrdam. Directonr-mtgerer J. H. KHITYT.

Staatsman, die het Evangelie beleed, raaar de Evangeliebelcider, Se Staatsman was. Staatslieden van dezen stempel hebben den moed om het oogenblik'lijk succes te versmaden voor den etech van het geweten; den hoogen moed om, ter wille van het geestelijk volksbelang, impopulair te zijn bij de groote menigte; om kracht te zoeken in isolement ; om, desnoods, alleen te blijven met hun beginsel. Wat hen bezig houdt ligt uitteraard hooger dan de bloot stoffelijke belangen. Handhaving der • gewetensvrijheid voor allen; recht der minderheid tegenover de toongevende meerderheid; zedelijke controle der Natie over constitutionecle regeeringsdadcn; opsporing der diepste bcginselan, wier invloed onzen volksaard geboetseerd heeft, en doorloopend pleidooi, dat met hun eerbiediging al of niet 9ns volksbestaan staat of valt — zoo hiiden de staatkundige problemen a ^ wier oplossing de ' heer Groen arbeidde. Arbeidde, onder gestadige toetsing aan het Evangehe, en daaiiom zonder to^tching der openbare meening, in sXioQia-opwaartschen koers. Aan den Evangeliefaclijder-Staatsman paarde zich de Geschifdif&rseher en Geschiedschrijver van zijn Volk. Niet 200, alsof tusschen den Staatsman en den Historicus meer of min een afstand te bespeuren was; alsof beiden slechts door den lossen band der toevallige gebeurtenissen waren verbonden. Ook hier bestond een harmonische samensmelting, eene eenheid als bij weinigen gevonden wordt, in, niet buiten de hoogste school, de school des zielenlevens, verkregen. Wat de Kabinetssecretaris aan den vooravond der Belgische Revolutie te Brussel onder de bezielde prediking van Merle d'Aabigné ais het tegengif tegen de ongoddclijke leer der Souvereiiriteit van den Mensch had leeren kennen en ervaren; wat hij straks daarop in de schatkamer der Archieven door de edelste Helden en Martelaren van het Oranje-Huis vond beleden en beleefd. — hij heeft het later als Lid der Staten Generaal zelf beleden en gestaafd- En omgekeerd was zijn staatkundig geloof, in meer dan veertigjarige loopbaan op allerlei wyze, in Parlement en perodieken geschrifte, gepredikt en gehandhaafd, het eigen standpunt waarop hij reeds bij de uitgave der Archives en van het Handboek zich geplaatst had, door hem zelven aangeduid in de kernachtige leuze: >Tegen (/^Revolutie A//Evangelie," en nog in zijn jongsten historischen arbeid, Maurice et Bornevelt, wiveranderlijk bewaard. Eindelijk zijne verhouding tot de Kerk. Al noemen wij deze in de laatste plaats, omdat men, den veelsoortigen arbetd van den heer Groen specificeerende, onwillekeurig scheidt wat in hem gelijktijdig werkte, ieder weet

Advertentiën: ^ ^ Mot 6 regels 90. Qfat; .edere regel daarboven 15 Cent r Aaijvragm oCvttmddmc van iiefiiegaven ip Cent per regel.

dat zijne liefde tot haar onvermengd, onverflauwd, ongeëvenaard is geweest tot zijn laatste Sonde. Het recht der Confessie was hem heilig. Hij kon zich geen Kerk denken, die hare belijdenis straffeloos liet verzaken. Die niet te handhaven stond bij hem gelijk met prijsgeven van decrve der Vaderen, met hoog verraad op geestelijk gebied. Hoc staat het beeld yaa denoflvermoeiden strijder, die de bresse nooit verliet, wiens machtig woord de vluchtenden tot staan, de moedeloozen tot veerkracht, de tn^en tot handelen riep, hoe sUat het met onuitwischbare-trekken teder voor den geest, die in de laatste tientallen jaren meeleefde, meestreed, mede-bad en piede-hoopte yoor ,de Gemeente des Hceren in ons-Iaod. Dit is zeker: hoe men ook oordeelde over de verschillende houding door de OBderschetdcne groepen van Christot&n in. de Kerkelijke -quaestie.aangeiKimcp, er was volgens het eetiparigegetw-genis maar één Groen van Prtnsterer onder de aanvoerders; consequent, tqan uit één stuk, semper idem, niet te b ^ wegen tot een^e concessie. Was het bter de phuits óm ó ^ de verdiensten van den heer Groea-als Auteur en Stilist te spreken, er ware gelegenheid te over om, als proeven van zijn »lapidaar"-stij!, enkele dier bezielde volzinnen, meer ^iretiken dan gezegden, aan te halen, waarvan bij ingrijpende gebeurtenissen op^kcf-keUjk gebied zijn elkaar snel opvolgende vlugschriften overvloeiden; vlv^sctatf ten, meer dan iets anders geschikt om het vuur onder de sintels aah" Ite' fezzen en eindelijk, etitdelijk t te bewegen tot den heiligen krijg . . . Maar van letterkundige verdiensten mogen we hier niet gewj^en. Liever spreken we het nog eenmaal uit, hoe alles wat we noemden in den heer Groen e ^ e organische eenheid, eene harmonische vcrbindïrtg te ïien gaf der veelvuldige door God hem verleende gaven en krachten. Waar en wanneer hij optrad, bet was altijd met hetzelfde doel: baadhaving van het. eeuwenoude Evangelie tegen de Revolutie, dat is tegen de ' .zonde in haar dwzcndvoudïge.hc^uling. Hetzelfde, als hij in zijn .eer^e Nederlandsche Gedach(en,. tpgenöver de valsche vrijbeidsleus der Belgisdie liberalen, de gebondenheid aan Gods ordonnantién predikte, eh als . hij, in 1848, de Parijsche .trias: ,»Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap" in haar naaktheid ten toon «elde. . ^ Als hij, ia de hocdanigheklvaa,K»binetsaecretaris,, Kpning Wtllem I den ernst der diepgaande woelii^eo ni«t vcrhedde, en als hij z^n iiaam als rechtsgeleerde in de waagschaal stdde, om de »maatregelen" tegeir de Afgescheidenen te wï^cn en te lichtste keuren. Hetzelfde, als hij den Schoi^stryd aanvaardde en streed gelijk niem^ad, en als hij, met meer smart dan verontwaardiging in de stem, opkwam t ^ o i het lijddijk toelaten in eene Goefor-

meerde Kerk van het > honen van de slagordenen des Levenden Gods." Hetzelfde bij zijn verzet tegen de verminking onzer Historie, onverschillig of het de vervalschende hand was van Romes knechten dte er zich aan vergreep, of de verwajercnde methode van . een gcloofloos en dientengevolge kleurloos Liberalisme. Eén springveer bracht al de roerselen zijner edeJe ziel in beweging: het ootmoedig geloof dat slechts in den Chqstus Gods voor ons volk en onze personen, als voor alle volken en alle npcnschen zonder onderscheid, waarachtig, duurzaam heil is te vinden.

E«r we dit korte, onvolledige, overzicht besluiten. vo^en we er eene gedachte aan toe, die zich onwceistaanbaar bij de stervenssponde van den heer Groen van Prinsterer aan ons opdringt. Het is de indruk van het tragische dat ïtjnei loopbaan heeft gekenmerkt.. Door fijne vrienden menigmaal niet begrepen; alleen gelaten in het heetste van den strijd; bij wie hem liefhadden en volgden ^ e t populair 1 Denk aan momenten als de ZomerzittiDg vatt het jaar 1857; aan het weemoedig afscheid uit de Kamer in 1864; aan de zidskreet in het voorjaar van '711 Is het niet duidelijk dat deze Zaaier vaak »met tranen" gezaaid heeft, en dat het Terar dvm prosim der Benedictijner monniken, eens door hem tot levensiootto gekozen, niets minder was dan een smartehjke, een soms verterende realiteit? En toch, we klagen niet. Hij zelf, leefde hij nog, zou ons toeroepen: »Wat nood? Is bet niet de wet van het graan dat sterven moet om veel vrucht te dragen, die aldus aan mij vervuld wordtf" Heerlijk denkbeeld 1 Wien God gebruikt om ZyVw zaak te bevorderen, om Zijn woik op te voeden en te doen rijpen voor hetgeen Hij er mede voor heeft, die heeft, in het persoonlijk offer dat hij daarvoor brengt, den waarborg, dat w;n zaa-sel zal opgaan. Vcigissen we ons, als we de mecning wagen dat de heer Groen, althans in zijne allerlaatste leven^aren, heeft mogen zien, dat zijn volk begon te ontwaken voor de belangen die hij zoo lang en zoo teedcr op het hart droeg en in een reeks van gcsdiriften, onrenmoeid, tot in hoogen ouderdom, tot op het sterfbed toe, bepleit heeft? Geen woord van lof of hulde daarom, dat naar menschcn-vereering zou kunnen zweemen. Maar de dank, de ootmoedige, zelfveroordeelendc dank ten sk>tte a ^ den Heer, den God der Vaderen, die ons een Groen van Prinsterer schonk, voor al wat deze Vorst, deze Leider en Vader van het Christelijk Nederland onzer eeuw, in Zgne kracht, voor Hem en voor ons Volk heeft mogen zijn en mogen do«t.l

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen