VU Magazine 1977 - pagina 114

yn magazine 24 iektief sanktioneren (opsporen, vervolgen en berechten). Het verschil in verdeling van de kriminaliteit over de sociale lagen, is in die visie een produkt van sociale kontrole-instanties. Er worden in de rechtstoepassing niet-gekodificeerde regels ontwikkeld, volgens welke deze selektie geschiedt. De rechtsnorm in de wet is slechts uitdrukking van formele gelijkheid. D. Peters heeft in haar onderzoek, dat wij in hoofdstuk IV zullen bespreken, geprobeerd deze informele toepassingsregels te achterhalen. Deze informele selektiekriteria bevatten kenmerken, die meer voorkomen in de latere lagen dan in de hogere. Zo zet Feest twee groepen tegenover elkaar, die der oppassende burgers e n die der daders van deukten. Oppassende burgers hebben een vaste woon- of verblijfplaats. Ze werken regelmatig. Hun kleding is netjes. Zij komen niet op verdachte plaatsen op ongepaste tijden. Als zij op straat Jopen of rijden, hebben ze altijd een vast doel. Daders van delikten daarentegen, leiden een onregelmatig leven. Zij werken slechts nu en dan. Zij wonen in een zgn. kriminele buurt. Ze bevinden zich vaak op straat, op tijden dat oppassende burgers allang thuis zijn, en wel op verdachte plaatsen Doordat rechters deel uitmaken van hogere middenlagen, hebben zij geen gedetailleerde kennis over het leven van iemand uit de lagere lagen. Gedurende hun leven zijn de meeste rechters niet intensief met lagere lagen in kontakt geweest. Zelfs wanneer ze voortkomen uit de lagere lagen, behoren ze, door hun hele verdere vorming, tot hogere lagen. Door dit gebrek aan informatie kunnen zij zich moeilijk verplaatsen in de positie van de verdachte. Zo stelt Lautmann de vraag hoe men zich ooit in de positie van een dief kan verplaatsen, als men zelf nog nooit zonder geld heeft gezeten. Hij wijst op het feit dat het maatschappijbeeld van de rechter vaak niet overeenkomt met dat van de verdachte uit de lagere sociale lagen. Rechters ontkennen meestal het bestaan van grote verschillen. Zij gaan ervan uit, dat ieder die w i l , kansen heeft om vooruit te komen. Deze opvatting is in strijd met het feit, dat er in onze maatschappij wel degelijk sociale ongelijkheden bestaan.

te veel overschat moet worden. Binnen bepaalde grenzen blijven mensen scheppers van hun eigen gedrag, zo ook de rechter. Als de marxistische benadering tot in extremo wordt doorgetrokken, leidt dit ons inziens tot een verregaande versimpeling van de aard der faktoren die op het rechterlijk handelen invloed uitoefenen. Een „automatisch" verklaren van het rechterlijk handelen uit klasse- of laagverschillen leidt nl. tot het begattelliseren van onderlinge verschillen tussen rechters, zaken en verdachten, die niet op dergelijke strukturele kenmerken zijn terug te voeren. Deze laatste faktoren moeten volgens ons blijvende aandacht krijgen bij de analyse van het rechtelijk handelen."

Leken-theorieën Hun gebrek aan informatie lossen rechters op door zgn. leken-theorieën fAlltagstheorien) over het leven in de lagere lagen te hanteren. Leken-theorieën bestaan uit halve waarheden, vooroordelen en stereotypieën over het leven inde genoemde lagen. Zo worden bepaalde daders, op grond van die theorieën, gezien als typische „dief" of „niet voor verbetering vatbaar" etc. Met behulp van deze theorietjes, aldus Rottleuthner, probeert de rechter tevens een motief onder de daad te schuiven, daar dit voor hem erg belangrijk is: „Sie mussen sich doch etwas dabei gedacht haben ". Ook is voor de rechter, advokaat en Officier de rechtzaal 'n vertrouwde plaats. Het ritueel ter zitting is hen bekend: zij weten precies wat er gaat gebeuren. Zij geven dezelfde betekenis aan w a t e r zich in de rechtzaal afspeelt. De verdachte echter, vooral wanneer hij voor het eerst terechtstaat, blijft hierbuiten. Dit maakt het moeilijk voor hem om te participeren aan de zitting. Daarbij komt nog dat maatschappij-theoretische benaderingen er de aarwjacht op vestigen, dat de wijze waarop het proces wordt gevoerd „Schichtdiskriminierend"\NerkX. Het is voor mensen uit de lagere lagen vaak moeilijk de strafzitting te begrijpen en er aan deel te nemen, omdat de taal en het ceremonieel van het proces onduidelijk voor hen zijn. Daarom zijn verdachten uit lagere lagen bij hun handelen in de rechtzaal als het ware dubbel gehandikapt. De maatschappij-theoretische benadering kan ons inziens een goede bijdrage leveren tot de verklaring van het rechterlijk handelen. Immers, bij de vier voorafgaande benaderingen werd de invloed van de maatschappijstruktuur veronachtzaamd. We zijn wel van mening, dat de invloed van de struktuur, van de samenleving niet

KlaKejustilte (offhoem^i l i ^ odk noemt}

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen