VU Magazine 1980 - pagina 13

Iffl magame 11

Niet duidelijk werd wat men precies wilde"

lijk enthousiasme is weg en lezing van het informatie-bulletin Nieuwe Leve ns stijlnieuw s doet vermoeden dat de aktie bezig is dood te bloeden. Dat komt omdat men er nog steeds niet aan wil dat mensen bij de oplossing van een algemeen belang zich overwegend laten leiden door hun eigenbelang. Zo wordt met droefheid geconstateerd dat mensen als ze al zuinig omgaan met energie, ,,dat niet doen vanwege de eindigheid van de energiebronnen, maar vanwege de eigen girorekening." Alsof men ooit iets anders had kunnen verwachten! Het is vermeldenswaard dat de Gereformeerde Synode zich voor Bezitten of bezeten zijn gerevancheerd heeft met een nieuw themanummer van Kerkinformatie: Vrij om te delen. Duidelijk wordt onderkend dat de aktie ,,Nieuwe Levensstijl" een typisch binnen-kerkelijke onderneming is en daarom allereerst in de kerken toepassing zal moeten vinden, bijvoorbeeld in een verandering in de inkomensongelijkheid van de verschillende kerkelijke beroepskrachten en in een herwaardering van de tarieven van de (hoge) predikantstractementen. Geanalyseerd wordt in welke beroepsgroepen en sociale lagen de Gereformeerden bij uitstek te vinden zijn. hoe ze dachten en denken over ongelijkheid en hoe het levenspeil in de arme landen is. Het beroep op de Bijbel en op het begrip ,,rentmeesterschap" is kritischer geworden en het besef is aanwezig dat de hoger gesalarieerden het eerst en het meest zullen moeten inleveren en dat dit alleen kan door politieke maatregelen. Op dat punt aangekomen wordt de zaak onduidelijk. We krijgen de indruk dat de schrijvers de (juiste) opvatting huldigen dat maatregelen ter verlaging van te hoge inkomens alleen succes zullen hebben als kerkelijke en politieke dwang wordt toegepast, maar dat ze in de Synode en in de kerken met deze gedachte op zoveel verzet zijn gestuit dat ze toch weer mikken op mentaliteitsverandering. In dat verband lezen

we zinnetjes als: ,,Ais er versoberd moet worden dient dit niet te gebeuren door middel van een opgelegde tractementsverlaging,'' en lezen we de aanbeveling om te komen tot ,,het bespreekbaar maken van eigen bezit, inkomen en bestedingspatroon." Nog steeds is niet duidelijk wat men precies wil: een beroep doen op vrijwilligheid en op de koop toe nemen dat er van structurele veranderingen niets terecht komt of structurele veranderingen willen aanbrengen en dan de noodzaak van politieke dwang bepleiten. In dat verband is het typerend dat voorzichtig de vraag wordt gesteld of de kerk wel aan politieke vragen voorbij mag gaan. Het antwoord is ontkennend, maar daar blijft het ook bij. Alles bijelkaar genomen kunnen we constateren dat de aktie ,,Nieuwe Levensstijl" minder naïef is dan in het begin, meer oog heeft voor de noodzaak van maatschappelijke analyse en politieke maatregelen, maar ethisch gezien nog steeds de voorkeur geeft aan persoonsmoraal boven sociale moraal, niet wil weten van een rekening houden met het eigenbelang en zonder de vraag te stellen of het ideaal wel klopt met de feiten er van uitgaat dat Christelijke waarden en normen een dominante invloed uitoefenen op het gedrag van Christenen.

Onderzoek Het interessante is dat de juistheid van deze vooronderstelling is onderzocht en dat de uitkomst negatief is. We doelen op het rapport van Ester: Milieubesef en Milieugedrag, een sociologisch onderzoek naar attituden en gedragingen van de Nederlandse bevolking met betrekking tot het vraagstuk. Uitgangspunt was de vraag naar het effect van de ,,Nieuwe Levensstijlbeweging in Nederland, te meten aan gedragsverandering." Omdat ,.Nieuwe Levensstijl" ook milieubesef in zijn pakket had, ging men zich richten op de samenhang tussen mi-

lieubesef en milieugedrag, en wel aan de hand van de volgende vier vragen: „(1) welke is de mate van milieubesef van de Nederlandse bevolking, mede gelet op differentiaties naar kerkgemeenschappen; (2) welke is de relatie tussen de mate van milieubesef en geloofsovertuiging, rekening houdend met achterliggende waarden en normen; (3) welke is de samenhang tussen milieubewustheid en daarmee verband houdende gedragingen; (4) in hoeverre is men in Nederland bekend met de activiteiten van de Werkgroep Nieuwe Levensstijl en is er verband tussen de waardering van deze activiteiten en de mate van milieubesef?" Op grond van een drietal gangbare gedragstheorieën werd de algemene predictie opgesteld dat een hoge mate van milieubesef geen voldoende voorwaarde is voor milieuvriendelijk gedrag en dat godsdienstige waarden en normen een ondergeschikte plaats innemen in beslissingen betreffende milieu-relevante gedragingen. Deze beide predicties werden in het onderzoek niet weerlegd. Er kon niet worden aangetoond dat een hoge mate van milieubesef tot overeenkomstig gedrag leidt, noch dat er een positieve relatie is tussen godsdienstige waarden en normen enerzijds en milieubesef anderzijds. Wat de twee overgebleven van de bovengenoemde vier vragen betreft: de hoogste mate van bezorgdheid over het milieu werd gevonden bij , .personen met een hoge sociaal-economische status en een zeer brede algemene verantwoordelijkheidshorizon.'' terwijl de bekendheid met het bestaan van de Werkgroep Nieuwe Levensstijl erg gering bleek te zijn. Slechts 9% wisten van het bestaan af.

Eigenbelang Interessant is nu dal genoemde gedragstheorieën, die basis vormden voor de verwachting dat milieubesef nog niet leidt tot milieu-relevant gedrag, alle drie er vanuit gaan dat over-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen