VU Magazine 1980 - pagina 301

\ttl magame 35 emancipatie voltooid, dan blijft gewoon het doel, dat altijd al het doel was: de kerstening.

men tot geen kerk, wijl volstrekte eerbiediging van gewetensvrijheid en bevrijding der staatsmacht van kerkelijke suprematie in dat staatsrecht juist den dubbelen hoeksteen vormt". En Kuyper eindigt met uit te spreken, dat deze vluchtige schets (1269 bladzijden, W.S.) bedoeld is voor een ,,r//A: van gemengde bevolking; met zijn tweevijfden Roomschen, met zijn modernen, positivisten en atheïsten op religieus gebied; met zijn liberalisten, conservatie ven, an tire volutionairen, ultramontanen en radicalen op politiek gebied''. Voor deze allemaal biedt ,,Ons Program" een ,,modus vivendi". Het enige exclusieve van een christelijke partij is ook hier de verbinding geloof-politiek. Structuur en inhoud van ,,Ons Program" uit 1879 zijn dus vrijwel gelijk aan die van Antirevolutionaire Staatkunde uit 1916, het grote verschil zit in de verandering van situatie. Basis van de partij vorming is in 1879 het geloof en de daarbij behorende staatstheorie. Aan die staatstheorie zijn een aantal consequenties verbonden, die nog om realisering vragen en nopen tot strijd; uitbreiding van het kiesrecht (art. 11) en gelijkberechtiging van het christelijke onderwijs (art. 12). In 1916 zijn dit soort praktische punten vrijwel gerealiseerd en staat de A.R.P. dus in feite alleen nog voor de verbinding van geloof en politiek en de aan dat geloof verbonden staatstheorie, en die zijn zoals we zagen te verenigen met de meest uiteenlopende politieke keuzen. Voordien was dat niet mogelijk. Toen kon je b.v. onmogelijk de antirevolutionaire staatstheorie huldigen en tegelijk conservatief zijn. Conservatieven waren nl. tegen uitbreiding van het kiesrecht. Nu die kiesrechtuitbreiding er toch is gekomen, is die combinatie wel mogelijk. Maar wat stelt de A.R.P. als zelfstandige partij dan eigenlijk nog voor? Dat is een veel besproken kwestie.

Emancipatie en Herkerstening Men gaat er in de sociologische literatuur vanuit, dat de A.R.P. is opgericht ter bereiking van twee doeleinden: emancipatie van de ,,kleine luyden" en herkerstening van de samenleving, twee praktische doeleinden. Op een bepaald moment is de emancipatie voltooid, men heeft stemrecht, bekleedt aanzienlijke posities en de schoolstrijd is gewonnen. Blijft nog over het doel van herkerstening, maar

m

men komt tot de ontdekking dat dat doel nooit bereikt kan worden, want men zal nooit de meerderheid behalen. Eigenlijk is het zelfs zo, dat emancipatie en kerstening elkaar per definitie uitsluiten. Emancipatie betekent immers dat je streeft naar een gelijkwaardige positie naast de anderen. Die anderen zijn dus bij voorbaat al geaccepteerd als gelijkwaardig. Wat gebeurt er nu als de emancipatie voltooid is en de herkerstening onbereikbaar blijft? De partij veriiest haar doeleinden, zou ze nu eigenlijk niet opgeheven moeten worden? Inderdaad worden er nu stemmen gehoord, die vraagtekens zetten bij de christeUjke organisatie. De partij blijft echter toch bestaan en wordt van middel tot een doel in zichzelf. De antithese, die eerst praktisch was, wordt nu principieel, ook bij Kuyper. Bij deze voorstelling van zaken maken we een paar aantekeningen. Kuyper kent eigenlijk maar één doel voor de A.R.P.: kerstening van de samenlijving. Maar wat verstaat hij daar precies onder? Kerstening betekent voor hem niet ,,de samenleving een christelijke vorm geven", kerstening staat tegenover, ,5ecM/«mö//e, d.i. tegen de poging om alle ding uit de wereld te verklaren". Kerstening omschrijft Kuyper a,s ,,het handhaven van het verband tusschen dit leven en de eeuwigheid, of wil men, tusschen het burgerlijk leven en het Koninkrijk Gods". Het gaat dus in de kerstening om het leggen van de relatie tussen geloof en politiek, en de emancipatie ziet Kuyper als effect van die relatie.,,Burgervrijheid niet als doel, maar als voertuig en uitvloeisel van de veel hogere vrijheid, die aan de conscientie toekomt". Politieke emancipatie is dus niet een doel dat wegvalt voor de partij. Is de

Dat is niet een concreet doel, dat wel of niet bereikt kan worden. Het is de bestaansreden van de partij, de constante taak: geloof en politiek verbinden. Eigenlijk is het zo, dat die kerstenende taak pas goed kan worden aangevat als de emancipatie is voltooid. Dan bekleden antirevolutionairen pubHeke functies, zodat de naam van God weer in het pubHeke leven wordt gehoord en in die functies kunnen ze antirevolutionaire beginselen toepassen op de praktische vragen. Maar die toepassing kan, zoals we zagen, tot uiteenlopende keuzen leiden. Een kleurloze situatie, waarin de partij inderdaad een doel in zichzelf lijkt te zijn geworden. Maar niet omdat de doeleinden zijn weggevallen, maar omdat het doel (kerstening) niet meer

onderscheidend werkt. De A.R.P. staat voor de verbinding van geloof en politiek en de bij dat geloof behorende staatsopvatting. Bij die staatsopvatting behoort een bepaalde staatkundige vorm en die is ondertussen gerealiseerd; daarom kan nu alles. Een zeer onduidelijke situatie. De politieke taak van de partij moet uitgebreid worden, wil ze nog ergens echt voor staan. Dat is dan ook wat Kuyper in feite doet als hij in 1918 de sociale kwestie in het brandpunt van de antirevolutionaire politiek wil plaatsen, als opvolger voor de schoolkwestie. Hier stuiten we op de grote verandering in Kuypers politieke theorie.

y

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen