VU Magazine 1983 - pagina 458

Hitler·Luther

..

wat later op de gemoederen gemaakt moet hebben, schrijft M. E. Kronenberg in .Verboden boeken en " opstandige drukkers in de hervormingstlid dat in 1948 verscheen ... De vergelijkmg van hetgeen soortgelijke brandstapels, in eigen tijd aangericht, ons gezegd hebben, zal hier slechts een flauwe afschaduwing van geven. Want wei moesten ook wij, incredibele dictu, vememen hoe in Mei 1933 en daama te Beriijn, Munchen, Weenen en elders de werken van Heine, Schnitzler, Remarque, Wassermann, Romain Rolland en tal van andere in grote vuren zijn geworpen, terwijl de Minister van Propaganda, Heer Goebbels, daar soms nog een toepasselijk woord bij sprak. Maar met uitzondering van enkele verdwaasden, bezeten door rassenhaat of politieke waanzin, nebben onze tijdgenoten dit algemeen beoordeeld als een uiting van domheid, die tenstotte uitsluitend de machtswellustelingen zelve brandmerkte. Men zet nu eenmaal niet ongestraft de klok vier eeuwen terug ... De tekst miskent, dat in een bepaald opzicht de jaren dertig een herleving te zien gafvan een middeleeuws informatiepatroon (nl. de opkomst van radio en geluidsfilm) en dat de neiging om kunstgeheugens met een onwelgevallige inhoud te vernietigen, behoort bij een beleid dat opnieuw een informatiemonopolie wil scheppen. ,

.Niemend heeft oog gehad voor de macht van de radio om de mensheid opnieuw tot .stem' te maken, om individualisme bijna in een oogwenk te doen verkeren in fascistisch of marxistisch col/ectivisme, " meent McLuhan. Ook Speer zal in de verdachten-

bank in Neurenberg in 1946 wijzen op de betekenis van de radio in nazi-Duitsland. "De dictatuur van Hitler verschilde op een fundamenteel punt van al zijn voorgangers in de geschiedenis: ze was de eerste dictatuur in deze tijd der modeme techniek een dictatuur die zich ter beheersing van het eigeý volk op volmaakte wijze van technische middelen wist te bedienen. Door de middelen der techniek, zoals radio en luidsprekers, werd tachtig miljoen mensen het ze/fstandig den ken benomen; ze konden daardoor aan de wit van een enkeling dienstbaar worden gemaakt ." Een paglna ull

de

In 1534 gedruklalulher-bllbel

Set ýfa(ttt.

Een gefiefd thema, een halve eeuw geleden toen het Duitse volk zich jubelend achter Hitler schaarde, was het om de nieuwe dictator te vergelijken met Luther Zelfs in Nederland verschenen beschouwtngen .Lutheren Hitler", en dat niet om de aandacht te vesncen op beider anti-semitisme. Het lijkt echter nauwelijks op te vallen dat zowel Luther als Hitler gebruikmaakten van een nieuw medium. Maarwateen verschil' De radio moet nog tot ontwikkeling komen als Hitler medio de jaren twintig getuigt van de grotere betekenis van het gesproken woord boven het geschrevene ledere grote beweging op aarde heeft haar groel aan haar grote redenaar en niet aan haar grote schnjvars te danken, meent hij zelfs in zijn voorwoord op Metn Kampf. Op tal van plaatsen houdt hij zich in dit boek bezig met dat thema. .. De gehele krantenstroom en aile boeken welke het intellectualisme jaar na jaar produceert, glijden zonderden minsten indruk achter te laten, van de millloenen der grootste groepen af, zoals water van geolied leer. "(. . .) Aile waarlijk grote historische omwentelingen zijn niet door het geschreven woord verwekt maar zijn op z'n best daardoor begeleid. ,. Hitlers geringschatting van het gedrukte woord is duidelijk. Oat levert nog komische effecten op als Duitsland in 1940 met diverse publikaties het 500jarig bestaan van de boekdrukkunst herdenkt. In .Das Such im Wandel der Zeiten" wil Wilhelm H. Lange in 1941 /' 42 een aantal uitspraken van denkers oyer de boekdrukkunst opnemen, maar bij Hitler kon hlJ kennelijk niets positiefs vinden. Voistaan wordt met een uitspraak van de Fuhrer over kunst in het algemeen. Het land dat eens de bakermat was van de boekdrukkunst had zich overgegeven aan een nieuw medium. "Ganz Deutschland hart den Fuhrer mit dem Volks" empttinqer. De nieuwe horige was ontstaan. Maar wie had toen in de gaten dat de elektronica een middeleeuws informatiepatroon nieuw leven kon inblazen? (SvK) Delaren dertIg vandezeNuwll"'n een revell lI.n vaneen mldd ...... _ Informatlepatroon. De "nleuwe hong." wen! mogeHlk door de ultvlndlng yan

de

radio

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen