VU Magazine 1983 - pagina 34

in de praktijk — is verkoop van een bedrijf aan een buitenlandse onderneming mogelijk: Olivine Industries werd recentelijk aan Heinz verkocht, waarbij Heinz een meerderheidsaandee! van 51 % kreeg en de overige 49 % de regering voor zijn rekening nam. De huidige koers schijnt nu te zijn; de veranderingen worden omgeven door veel progressieve retoriek, om de frustraties te dempen,, maar van een echte radicale koers is geen sprake. Mugabe stevent in feite af op een gemengde orde die in eerste instantie veel lijkt op wat wij in West-Europa allang gewend zijn.

conflicten — ook dat kunnen we leren uit de ontwikkelingen in Angola en Mozambique. Men moet dus niet verbaasd zijn wanneer een deel van de spanningen tussen Mugabe c.s. en Nkomo c.s. deze achtergrond blijkt te hebben.

Strategie Bij Onafhankelijkheid (april 1980) erfde Mugabe dus een economie, die onder sterke buitenlandse invloed stond, een bevolking waarvan weliswaar een overweldigende meerderheid achter hem stond maar waarvan een kleine (meestal blanke) minderheid de economische touwtjes in handen had, en een land dat zo ongelijk verdeeld was, dat de 80 % die direct van hun eigen landbouw moesten leven, niet in staat waren hun honger te stillen. Er is gevochten om land, om eten, om zelfstandigheid; er was door velen gevochten omdat door Mugabe én Nkomo na de Onafhankelijkheid een nieuwe maatschappij in het vooruitzicht was gesteld. Velen verwachtten dat er een snelle revolutie zou komen, in socialistische richting. Velen verwachtten dat, zowel in en rond Zimbabwe, als in het Westen. Mugabe heeft echter gekozen voor een hervorming langs wettige wet: geleidelijke verandering in plaats van revolutie, met als lange termijndoel: een vorm van socialisme (zie hieronder). Enkele redenen hiervoor zijn de volgende. Allereerst is Mugabe gebonden aan de ,,Lancaster House Agreements", waarin hij gedwongen werd — o.a. door de Frontlijnstaten — concessies te doen aan de grondbezitters. Ook de president van Mozambique, Samora Machel, die zijn land bij Onafhankelijkheid onttakeld zag achtergelaten door de Portugezen raadde Mugabe aan een gematigde koers te volgen. Een radicale politiek in Zimbabwe zou onvermijdelijk tot gevolg hebben dat de blanken het land massaal zouden verlaten, wat in zou houden: kapitaalvlucht, vlucht van geschoold personeel, industriële en agrarische ineenstorting. Mugabe is bovendien gedwongen de agrarische produktie op peil te houden, want zijn aanhang is mede gebaseerd op het feit dat hij de bevolking te eten kan geven. Illustratief in dit verband is een stukje weergave van een verkiezingsbijeenkomst in 1980. Vraag: Wat betekent een meerderheidsregering? Antwoord: Een volle maag! Het is de vraag of Mugabe's steun zou

32

President Mugabe (ANEFO)

Radicale itritieli

blijven, als er niet te eten zou zijn. Op de door Mugabe gekozen manier houden de mensen in ieder geval een volle maag, zij het dat andere aspiraties niet of minder worden gehonoreerd. Verder zijn deviezen, afkomstig uit de export van onder andere landbouwprodukten nodig om de plattelandsontwikkeling — waaronder de herverdeling van land — te kunnen financieren. Tevens is Mugabe ook gebonden aan afspraken, gemaakt in regionaal verband op de Zuidelijk Afrika Ontwikkelings Coördinatie Conferentie (SADCC), waarbij Zimbabwe zich opwerkt als graanschuur van Afrika: dus ook hierom moet de landbouwproduktie hoog blijven. Aan de andere kant wordt er vanuit de bevolking aangedrongen op een snelle herverdeling van het land, omdat dit nu juist is waar men voor gevochten heeft. Mugabe ziet zich dus gesteld voor een dilemma: de veranderingen moeten langzaam plaatsvinden, om geen produktieverliezen te hoeven lijden, maar te langzaam leidt tot verlies aan steun van de bevolking. Hoe vaart de regering tussen deze klippen door? 1982 werd uitgeroepen tot het ,,Jaar van de Transformatie". Het ontwikkelingsplan tot 1985 kan het deel van de economie, waarop de staat greep had, versterken en uitbouwen, maar er wordt een lange periode van naast elkaar bestaan verwacht, van een particuliere sector én een collectieve. Nog steeds uit Mugabe in speeches de verwachting dat ten slotte het gehele sociaal-economische stelsel ge,,socialiseerd" zal zijn, maar er wordt bij gezegd dat men dat „verstandig en voorzichtig" zal doen. Geen grote nationalisaties dus; zelfs —

Naast de bijval van blanken in zijn land, en in het Westen (Europa; Verenigde Staten), heeft Mugabe te maken met radicale linkse kritiek uit de eigen achterban en hen die daarmee solidair zijn. Nationalisatie van grond en multinationale bedrijven, mobilisatie van de plattelandsbevolking en vorming van werkelijke macht van/bij de vakbonden zouden volgens deze radicalen voorwaarden zijn voor het doorvoeren van een wezenlijk socialistische strategie. In hoeverre wordt aan deze voorwaarden voldaan? Met andere woorden: in welke mate streeft Mugabe deze weg naar socialisatie na? Omdat nationalisatie elders in dit stuk al aan de orde is, willen we hier ingaan op de mobilisatie van de plattelandsbevolking en de industrie-arbeiders. Allereerst de plattelandsbevolking. De boeren speelden een belangrijke rol in de bevrijdingsoorlog. Deze bestond uit het helpen van de vrijheidsstrijders, terwijl er tevens een bescheiden begin werd gemaakt met de mobilisatie aan de basis. In de bevrijde gebieden werd door strijders en bevolking begonnen aan de opbouw van het land op basis van socialistische principes. De eerste hervestigingsprojecten zoals rond Fort Victoria en de opgerichte landbouwcoöperaties komen hieruit voort. In de vluchtelingenkampen in Mozambique werd begonnen met nieuwe vormen van onderwijs, die leren verbindt met produceren. De nieuwe onderwijsprojecten naar dit idee die nu worden opgezet hebben deze achtergrond. Dit is echter niet gebeurd op landelijke schaal, en zeker niet in het gebied van de Matabele in het Westen. Dit gebied grenst aan Zambia, van waaruit de ZAPU opereerde. De plattelandsbevolking is nog steeds onvoldoende gemobiliseerd om een socialistisch beleid door te voeren geba-

vu-Magazine 12(1983) 1 januari 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen