VU Magazine 1984 - pagina 503

waarin verteld w e r d dat Eva uit een rib van A d a m 'gemaakt w e r d ' . " E r is geen asymmetrische relatie waarin van zo weinig ongelijkheid sprake is als de huwelijksrelatie", aldus Wittewrongel volgens G r o e n e n d i j k , " D e geringe ongelijkheid is echter wezenijk voor deze relatie. Al is de v r o u w rijker of geleerder dan haar m a n , dit ontslaat haar niet van de plicht om zich aan hem te onderwerpen." En de man? Die loopt volgens Wittewrongel gevaar om van zijn superieure positie misbruik te m a k e n . Alleen als hij zijn v r o u w liefheeft, d a n zal hij haar h o o g a c h t e n . Het is zijn taak de v r o u w te onderwijzen en haar geestelijk w e l zijn te b e v o r d e r e n . Lichamelijk geweld is niet g e o o r l o o f d , maar W i t t e w r o n g e l begrijpt dat het voor veel m a n n e n moeilijk moet zijn weerstand te bieden aan de p r o v o c a ties van v r o u w e n , bij v o o r b e e l d hun scherpe t o n g . " H e t vrouwelijke g e slacht heeft nu eenmaal een z o d a n i g e psychische constitutie dat het g e m a k kelijk ten prooi valt aan p a s s i e s " , zo geeft G r o e n e n d i j k d e visie van Wittewrongel weer. Niet alleen tussen m a n n e n en v r o u wen, o o k tussen o u d e r s en kinderen en ten aanzien van het personeel g o l den bepaalde gedragsregels. Zo moest men er op letten dat het in dienst te n e m e n personeel v r o o m was, want o n g o d z a l i g e mensen w a r e n niet zo ijverig als godzalige k n e c h t s en meiden.

In 1886 en 1890 werctdoor officiële commissies van parlementariërs en ambtenaren een onderzoek ingesteld naar de toestanden in de Nederlandse fabrieken en werkplaatsen. Deze verhoren zijn later bekend geworden onder de naam 'Arbeidersenquete'. Recentelijk zijn de verslagen van deze zeer gedetailleerde verhoreri, opnieuw uitgegeven onder de uiterst toepasselijke titel'Een zwaar leven'. Vraaggesprek met Wilhelmina Simonis, 28 jaar, naaister bij de firma Veltman en Meijer te Amsterdam. Vraag: Watvooreen soort zaak is dat? Antwoord: Kinderen- en dames-onderkleederen. Is het een atelier dat voor magazijnen werkt? Ja. Hoe talrijk is het personeel? Er zijn 36 meisjes. Wisselt dat aantal sterk? Neen. Zijt gij er reeds lang werkzaam? Vijf jaar. Vroeger was ik op het corsettenatelier van de heer De Waal, dat ik door omstandigheden heb verlaten. Hoe is bij de heren Veltman & Meijer de werktijd? Van 's morgens 8 tot 's avonds 6 uur en als

vu-Magazine 13(1984) 11 december 1984

Vrouwenarbeid in een chemische wasinrichting. De baas (geheel links) houdt het geheel goed in de gaten

Invloeden van de ideeën van Wittew r o n g e l zijn ook bij latere schrijvers terug te v i n d e n . Herman Bavinckyoert W i t t e w r o n g e l op als k r o o n g e t u i g e voor de door hem a f g e k e u r d e visie op de positie van de v r o u w , maar in zijn 'Het Christelijk Huisgezin' zijn v o l g e n s Groenendijk vele materiële o v e r e e n komsten met W i t t e w r o n g e l te o n t d e k ken.

het druk is tot half zeven, maar nu omdat het slap is slechts tot 5 uur. Wordt het nooit later dan half 7? Neen, vroeger werd het wel 7 uur maar dat is nu al in geen paar jaar meer voorgekomen. Is erin de werkdag ook een rusttijd? Ja van 12y4 tot 1 uur en als we tot half 7 moesten blijveh van 1 VA tot 2 uur. (...) De rusttijd is echter maar drie kwartier? Ja, precies drie kwartier. Is het u niet bekend dat volgens de wet vrouwen die in een werkplaats arbeiden, een rusttijd van een uur moeten hebben? Jawel, maar dat is bij ons nooit geweest. Hebt gij daar nooit over gesproken? Ja, onder elkander hebben wij wel eens overwogen om er over te spreken, maar dat heeft niets gegeven. Waarom hebt gij er niet eens met mijnheer over gesproken? Omdat het toch niet helpen zou. Dat weet men toch tevoren niet? Jawel, maar mijnheer is zo driftig dat hij terstond opvliegt als men over zoiets begint. En waarom dan niet met mevrouw? Die doet niets zonder mijnheer (...) Wordt er wel werk mee naar huis gegeven? Ja, 's winters als het druk is. Is daarom gevraagd, of is het als een

Kerngezin Niet alleen de g e r e f o r m e e r d e n ten tijde van de 'Nadere Reformatie', maar o o k de socialisten aan het begin van deze eeuw h e b b e n g e p r o b e e r d het gezin 'her op te v o e d e n ' . De Nederlandse samenleving v e r a n d e r d e ingrijpend toen dankzij t e c h n i s c h e v o o r u i t gang de Industriële Revolutie om zich heen greep. Vóór 1850 w a s N e d e r l a n d

verplichting opgelegd? Neen, wij hebben ér om gevraagd. Hoelang werkt gij dan nog thuis? Van acht tot half elf, elf uur. Elke dag? 's Zaterdags en 's Zondags niet, maar de andere dagen wel. Hoe wordt gij betaald? Per stuk. Voor een dames-daghemd 15 a 16 cent, voor een nachthemd van 22V2 tot 30 cent naarmate de bewerking is; voor een pantalon 14 a 16 cent. Hoeveel maakt gij op het atelier in de week? Nu ik tot 5 uur werk tussen de ƒ 8,- en ƒ 9,-. Verleden week maakte ik ƒ 9,87. En als gij werkttot half zeven? Dan ongeveer ƒ 10,-. Met het huiswerk mede heb ik wel eens ƒ 13,- in één week verdiend. (...) Gaat het op de werkplaats onder de meisjes nogal vrolijk toe? Nietzo heel erg. Er zal toch zeker onder het werk wel eens gepraat of gezongen worden? Zingen gebeurt in het geheel niet want dan zou elke noot 3 cent kosten. De juffrouw ziet zeer streng toe dat er niet gebabbeld wordt. Mevrouw ziet wel wat door de vingers, maar de juffrouw geeft gauw boete. G

411

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen