VU Magazine 1986 - pagina 39

Geografie, mnovatiegolven en de architectuur

Bouwmeester Dudok had veel vereerders, maar maakte weinig school In de geografie .speelt de plaatsbepaling een grote rol. Waar ligt de Mont Blanc en waar staat de Aya Sofia? Hebben we ons eenmaal vergewist van de juiste positie, dan kunnen we de volgende vraag stellen; waarom daar? Waarom ontstonden de Alpen met hun hoge toppen juist daar en waarom werd die kerk in Byzantium gebouwd en waarom werd zij van christelijke basiliek tot islamitische moskee om ten slotte als museum te eindigen? drs, W, Smit In dit vraag- en antwoordspel tracht de geograaf een struktuur te ontdekken. Verschijnselen worden gegroepeerd en gekla.ssificeerd. De bergtop wordt een deel van een bergketen, het kerkgebouw een deel van een kuituur. Zo worden op zichzelf staande fenomenen onderdelen van grotere systemen, waarin meestal een orde of regelmaat valt te ontdekken. fJe fysisch-geograaf richt zich in zijn studie op de verschijnselen in de natuur, die hij tot een onderdeel van zijn denkwereld in grotere gehelen maakt. Aardbevingen zijn geen op zichzelf staande gebeurtenissen. Zij komen voor in die delen van de aarde, waar de bodem Cnogj niet tot rust is gekomen ten gevolge van bewegingen in de ondergrond. Vulkanische erupties zijn ook alleen in bepaalde streken te verwachten. Wanneer deze verschijnselen in kaart worden gebracht, blijkt de samenhang zonneklaar. Zo ontstaat een natuurruimtelijke orde. De sociaal-geograaf bestudeert de verrichtingen van de mens op de aarde. Ook de spreiding van talen en dialekten behoort tot zijn belangstellingssfeer, al moet hij dit terrein met andere disciplines delen. Godsdiensten en kerkgenootschappen vertonen in hun spreiding ook een zekere regelmaat en zijn meestal min of meer logisch te verklaren, .Sterke concentraties van Roomska-

VU-MAGAZINE — .JANUARI 1966

tholieken wijzen in ons land meestal op een langdurige Spaanse bezetting of op een contra-reformatorische missioneringsaktie. De bestudering van het ruimtelijk gedrag van vernieuwingsbewegingen vormt één van de interessantste onderdelen van de sociale geografie. Dit kant variëren van de binnenkomst van immigranten tot het gebruik van een bepaald soort kunstmest. De mode is ook zo'n spektakulair studie-objekt. Het Hof, vaak het Franse Hof, fungeerde meestal als uitstralingspunt, of het nu een nieuwe damesmode betrof of het eten van aardappels. Parijs was dan min of meer een steen in de vijver. De rimpelingen verbreidden zich tot de hele vijver (Frankrijk, Europa, de wereld] in beweging was gekomen. Ook werden vanuit Parijs door persoonlijke kontakten stenen gedeponeerd in andere nationale vijvers. Voor de mode waren dat bij voorbeeld Wenen, New York, Brussel en Amsterdam, steden die vervolgens in het algemene spreiding.sbeeld min of meer autonoom gingen optreden. Een goed en voor ieder waarneembaar spreidingsbeeld vinden we in de bouwstijlen.

D

e vroeg-romaanse fase in Midden-Nederland is niet los te denken van bi.sschop Bernulfus of Bernold, die van 1027 tot 10.54 bisschop van Utrecht wa.s. Hij ontwierp voor deze .stad het kerkenkruis, waarvan de Janskerk en de Pieterskerk nog bestaan. Naast deze twee ba-silieken

bouwde hij ook de Lebuïnuskerk van Deventer. Deze drie lle-eeuwse godshuizen zijn in de loop van de eeuwen voortdurend verbouwd en herbouwd, maar nog altijd als romaanse kruisba.siliek te herkennen. Langzamerhand ontstaat het streven de basiliek geheel in steen te overwelven, In een samenspel van technisch en artistiek vernuft wordt de gotiek geboren, waarin het tongewelf wordt verlaten en het kruisgewelf ook de middenbeuk overdekt. Dit gebeurt in de hele twaalfde eeuw, eerst in Auvergne, Bourgondië en Normandië, later in het lie de France, waar in St. Denis, Noyon, Parijs, Laon, Chartres en Amiens indrukwekkende gotische katedralen verrijzen. Deze beweging verspreidt zich als een olievlek, die via Doornik de lage landen binnendringt en van Brussel naar 's-Hertogenbosch en Utrecht oprukt. Doornik verdien! daarbij speciale vermelding. De Onze-Lieve-Vrouwekatedraal is deels romaans. deels gotisch, omdat de bouw meerdere eeuwen in beslag nam en de romaanse opzet langzamerhand overging in een gotische afsluiting. Vaak werden romaanse kerken na een brand gotisch herbouwd of werd het koor gotisch opgehoogd en verbouwd. Handelsbetrekkingen tussen de steden onderling deden ook elders indrukwekkende kerken ontstaan: Lübeck, Malmö. In de gotiek ontwikkelden zich regionale varianten zoals de Scheldegotiek, de Westfaalse en de Rijnlandse gotiek. In het noorden van ons

.37

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen