VU Magazine 1986 - pagina 63

computerdeskundigen verenigd waren, werd de basis gelegd voor deze nieuwe wetenschap. Het optimisme onder de specialisten was in die tijd groot. Men voorspelde dat binnen tien jaar de schakende computer onverslaanbaar zou zijn. Men meende ook dat computers binnen afzienbare tijd kon worden geleerd zich intelligent te gedragen. Intelligentie was niet per se een menselijke eigenschap, zo meenden de conferentiegangers in 1956. Het moest mogelijk zijn om ons ,,denken" en ,,begrijpen" in regels te vatten. Deze regels zouden in een computerprogramma kunnen worden geordend. Met zo'n programma zou een computer intelligent als een mens kunnen handelen.

mensen zijn opgesteld. De uitvoering van taken door een computer zal dus altijd wel enigzins lijken op de uitvoering van dezelfde taak door een mens. Het is zelfs verstandig om daar zoveel mogelijk naar te streven, want een mens is bijzonder succesvol in het uitvoeren van zeer uiteenlopende taken. Maar zelfs de allereenvoudigste menselijke taken verlopen volgens zeer ingewikkelde regels. Het kost de meeste mensen weinig moeite om — als dat gevraagd wordt — een toren van blokjes hout te stapelen. Met de computer lukt dat alleen als geprobeerd wordt om de kunst zo goed mogelijk bij de mens af te kijken. Hoe begrijpt een mens wat er van hem verlangd wordt? Hoe ziet hij dat het ene blokje groter is dan het andere? Hoe weet hij dat het grootste blokje onderop moet? Als alle mogelijkheden geprobeerd worden, is het einde zoek. Een klein kind doet dat nog, maar het leert al snel beter. et nabootsen van menselijke vaardigheden is inmiddels uitgegroeid tot een aparte tak van de computerwetenschap: de kunstmatige intelligentie. Men heeft zich ten doel gesteld het menselijk handelen op verschillende gebieden na te bootsen om op die manier efficiëntere machines te kunnen maken. Kunstmatige intelligentie omvat eigenlijk alles wat een machine op zo'n manier doet dat het — als het door een mens verricht zou zijn — als een intelligente activiteit beschouwd zou worden. Over kunstmatige intelligentie werd voor het eerst gesproken in 1956. Tijdens een conferentie waar een aantal grote

H

VU-MAGAZINE -

FEBRUARI 1986

Alan Turing heeft zich in 1956 al gebogen over de intelligentie van computers. Denken en intelligentie zijn moeilijk te definiëren begrippen. ,Denken' is een verschijnsel dat ieder mens uit eigen ervaring kent. Voor ons gevoel is denken iets diep menselijks, dat samenhangt met het bewustzijn. Wat denkt er? Van het denkproces zelf zijn we ons niet bewust. Het valt daarom niet mee een begrip als denken toe te passen op een computer. De computer handelt ogenschijnlijk zonder bewustzijn. De programmeur leert de computer bij een vraag het juiste antwoord te formuleren, zonder dat de computer daarbij in menselijke termen gesproken enig begrip heeft. Het denken van een computer lijkt daarmee veel op dat van een leerling van de middelbare school, die de sommetjes uit zijn hoofd heeft geleerd. Turing voorzag dat de discussie over computers en intelligentie gedoemd was te stranden op het menselijk onbegrip over wat intelligentie nu eigenlijk is. Hij omzeilde het probleem slim door een intelligentietest voor computers te verzinnen, waarbij alleen de prestaties van het apparaat meetellen. Als een computer een perfecte imitatie van een intelligent handelend mens kan geven, dan noemen we die computer intelligent, ongeacht of die intelligentie in een diepere laag op schone schijn berust. In de test van Turing moet een proefpersoon in een vrije discussie proberen de computer van een mens te onderscheiden. Via een beeldscherm en een toetsenbord stelt de proefpersoon de twee beurtelings vragen. Als het hem niet lukt om te achterhalen welke discussiepartner een computer is, mag deze rustig intelligent worden genoemd. Het eerste computerprogramma dat de test van Turing bleek te doorstaan was 'Eliza'. Eliza werd gemaakt door de Amerikaanse computerdeskundige Joseph Weizenbaum. Het programma geeft regels om een psychiater te imiteren. De keus viel op een computerpsychiater omdat daar geen greintje begrip voor nodig is. Door slim op de ingetoetste zin in te spelen weet het programma met succes te suggereren dat het verstand heeft van de meest uiteenlopende menselijke problemen. Het resultaat was verbluffend menselijk. De houding van de 'patiënten' ook: zij wilden alleen gelaten worden met de computer. Zij gingen na afloop opgelucht weg: de computer had hen echt begrepen. Weizenbaum toonde zich verbijsterd toen de computer enkele proefpersonen tot tranen toe uithoorde.

E

en 'intelligente' computer houdt rekening met zijn gebruiker. Hij doet zo een beroep op een medemenselijk gevoel. Dat maakt dat mensen de computer soms als soortgenoot gaan zien. Tot nu toe is weinig onderzoek gedaan naar deze houding van mensen ten opzichte van een computer. Een belangrijk onderzoek werd verricht door Sherry Turkle, hoogleraar aan het vermaarde Amerikaanse Massachusetts Institute of Technology (MIT). Zij heeft het gedrag van kinderen, die met een computer geconfronteerd worden, geobserveerd. De kleinste kinderen (vier a zes jaar) liet zij met computerspelletjes spelen. Zij gingen met de computer om op een moment dat hun persoonlijkheid nog volop in ontwikkeling is. Deze kinderen zijn nog bezig om zich een beeld van hun 57

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen