VU Magazine 1987 - pagina 422

De herwaardering van de Nederlandse schilder Piet Mondriaan in het kader van de tentoonstelling The Spiritual in Art, duidt op een opmerkelijke smaakverandering. Aldus hoogleraar moderne kunstgeschiedenis Carel Blotkamp. Antroposofen zeggen nu vol trots: 'zie je wel, aan die grote kunst liggen onze ideeën ten grondslag.' JULES PRAST

Abstractie tussen kitsch en kunst

I

n alle opzichten een bevrijding. Zo karakteriseert Henk Overduin, waarnemend directeur van het Haags Gemeentemuseum, de geruchtmakende tentoonstelling Het mysterie der abstracten; in het Engels iets vollediger getiteld The Spiritual in Art: Abstract Painting 18901985. De tentoonstelling zelf is even fascinerend als de gedachte waarop zij drijft: abstracte schilderkunst, op zichzelf meestal voor volkomen zinledig gehouden, blijkt tegen de achtergrond van haar ontstaansgeschiedenis vaak wel degelijk een - verborgen - betekenis te hebben. In veel gevallen hebben, vanaf de laatste twee decennia van de vorige eeuw, de pioniers van de abstracte schilderkunst zich laten inspireren door antimaterialistische filosofieën. De stap naar de abstractie, het loslaten van de uiterlijke voorstelling, is door schilders van faam als Kandinsky en Mondriaan gezet onder invloed van ideeën die zij ontleenden aan.oude tradities op het gebied van mystiek en occultisme, "De expositie The Spiritual in Art gaat over de geschiedenis van de abstracte kunst, over kunstenaars die vanaf 1890 tot nu het onzichtbare inzichtbaar willen maken." aldus Henk Overduin. "Die geschiedenis lijkt met deze tentoonstelling haast opnieuw geschreven. De formele abstractie en haar bewonderaars hadden met name de laatste veertig jaar alle aandacht naar zich getrokken, alsof slechts één lijn vanaf Cézanne via het kubisme naar de abstracte kunst zou lopen. Maar de expositie ontdekt de andere bron opnieuw die ontspringt bij Gauguin en de Nabi's, kunstenaars uit de kring van Sérusier, die zich profeten noemden. Zij

VU-MAGAZINE - NOVEMBER 1987

m^-

geven via het symbolisme de aanzet tot die andere abstracte kunst. Op zichzelf is het niet zo vreemd dat de mystieke ideeën die daaraan ten grondslag lagen, uit ons gezichtsveld waren verdwenen. Elementen daaruit waren immers door de Tweede Wereldoorlog in diskrediet geraakt, al zouden juist andere aspecten weer door de flower-power en de psychedelica van de jaren zestig worden omhelsd."

Hoe fascinerend de keuze van het bijeengebrachte werk ook is, hoe 'bevrijdend' misschien ook het nieuwe perspectief op de ontwikkeling van de abstracte kunst in de afgelopen eeuw, de verdienste van deze tentoonstelling is zeker geen uitgemaakte zaak. Welbeschouwd belichaamt The Spiritual in Art, afgezien van een rijke verscheidenheid aan sterk tot de verbeelding sprekende kunstuitingen, niet meer dan een worstel om deze te inter-

23

Frantisek Kupka (1871-1957), Water, de baadster (1909).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen