VU Magazine 1987 - pagina 373

van de onderneming op de aandeelhoudersvergadering. Wat aandeelhouders nu werkelijk hebben in te brengen blijft overigens de vraag. Op een vergadering van De Bijenkorf vroeg een hoogbejaarde dame eens waarom het concern geenftaamefyesverkocht. "Wie is de inkoper, dan kan ik hem opdracht geven een paar van die netjes te bestellen", beval zij de directie. Z/y was tenslotte ook deels eigenaar van de warenhuisketen. Voor veel aandeelhouders blijkt de jaarvergadering een leuk dagje uit, maar degenen die over een aardig percentage aandelen bezitten, kunnen soms nog weleens wat in de melk te brokkelen hebben. Een andere oude dame, bezitter van 35 procent van de aandelen van een confectiebedrijf in Limburg, weigerde enkele jaren geleden haar aandelen onder te brengen in een stichting. Daardoor dreigde het bedrijf overheidsteun mis te lopen, met als gevolg dat vierhonderd mensen hun baan zouden verliezen. Zij wenste dat haar pensioenvoorziening werd gegarandeerd; tenslotte was haar overleden man oprichter van het bedrijf. Maar de vakbonden reageerden woedend: "Het is toch te gek dat een tante van tegen de zeventig de werkgelegenheid van vierhonderd man in gevaar kan

Visioenen van enornne winsten zweven potentiële beleggers voor ogen als zij met hun spaargeld de arena der speculanten betreden. brengen. Die familie heeft al genoeg geld aan de onderneming onttrokken. Reserves zijn er niet opgebouwd." De meeste kleine aandeelhouders kunnen en zullen niet zover gaan. Aandeelhoudersvergaderingen lijken vooral te worden bevolkt door oudere, sigarenrokende heren, terwijl het jonge yupp/e-achtige volkje achter de computer zit om de Dow Jones Index in de gaten te houden, klaar voor een telefoontje naar de commissionair op de beursvloer om opdracht te geven tot koop of verkoop.

legging wordt gekeken naar risico en rendement. Het rendement is de opbrengst van de belegging bijvoorbeeld door een gunstig uitgevallen koersontwikkeling en/of een hoog dividend. Maar daar tegenover staat het risico dat de belegger loopt. Dat risico ligt uiteraard voor iedereen anders, en hangt ook af van de grootte van het belegde vermogen en de vraag of het 'extra' geld is, of geld benodigd voor het dagelijks levensonderhoud, ledere belegger wil natuurlijk zo goed mogelijk van beide zaken op de hoogte zijn. Maar ook in wetenschappelijke kring houdt men zich sinds enige tijd bezig met de afweging tussen risico en rendement. Door middel van een wiskundige maat, de bèta, tracht men het systematisch risico te berekenen, het risico dat te maken heeft met de veranderlijkheid van de aandelenmarkt als geheel. Daarnaast kent men nog een niet-systematisch risico; dat houdt verband met andere factoren dan de markt, bijvoorbeeld de specifieke positie van een bepaalde onderneming. Door de bèta van de aandelenportefeuille te berekenen voor een aantal voorafgaande tijdsperioden, is men min of meer in staat voorspellingen te doen over de fluctuatie van de beleggingsportefeuille in de toekomst. Prof. Eijgenhuijsen licht de afweging tussen rendement en risico toe: "Het is op zich niet zo moeilijk om het qua rendement in een bepaald jaar goed te doen, door met name in aandelen te beleggen die een groter risico hebben dan de markt zelf, dus marktgevoeliger zijn dan de markt. De bèta-factor is dan groter dan één. Als de markt stijgt, dan zal zo'n aandeel sterker stijgen dan de markt. Maar daalt de markt, dan zakt het aandeel sneller. Bij een opgaande beweging van de markt, zoals de laatste paar jaren het geval was, scoren portefeuilles met hoge bèta-aandelen gemiddeld een beduidend hoger rendement dan de markt. Risico ervaren we allemaal als iets onaantrekkelijks, wat we liever zoveel mogelijk buiten de deur willen houden. Tenzij we er ivoor beloond worden."

N

iet iedereen kan het zich veroorloven een groot risico te nemen met beleggen, bijvoorbeeld als het niet om eigen geld gaat, maar om geld van anderen. Prof. Eijgenhuijsen: "Een pensioenfondsbeheere markt van aandelen groeit. Prof.dr. H.G. Eijgen- der, of een beheerder van een beleggingsmaatschappij, huijsen, hoogleraar in de ondernemingsfinancie- die met gelden van derden bezig is, moet zich bewust zijn van de wens van de achterban om het risico zo goed moring aan de economische faculteit van de Vrije gelijk in de hand te houden. Het systematisch risico mag Universiteit, constateerde in zijn proefschrift, tien jaar geslechts zo hoog zijn als de achterban wil. Een hoog risico leden, een groei van belegde vermogens van institutionele beleggers, en ook een groei van de portefeuille-benade- betekent ongetwijfeld fluctuaties, en bij een stabiele porring, de strategische wijze van beleggen. Dat blijkt nog tefeuille, waarbij de bèta gelijk is aan één, is dat minder het geval." steeds zo te zijn, vertelt hij: "Met name de periode na 1984, toen de beurzen weer aantrokken, kent een toene"Wat het wetenschappenlijk onderzoek van de laatste tijd mende belangstelling voor die benadering. Op het ogenheeft uitgewezen, is dat die bèta-factor op langere termijn blik zie je dat dit soort gedachten vorm krijgt in paginagrogezien, goed in de hand kan worden gehouden voor portete advertenties van, bijvoorbeeld, de Amro-Bank. 'Belegfeuilles. Zowel nationaal als internationaal. Je kunt wat gingsadvies op basis van de Moderne Portefeuille Theodat betreft beter voldoen aan de wensen van de achterrie', zo wordt die benadering aan de man gebracht. In de ban. Dat begint steeds meer bij portefeuillebeheerders te Verenigde Staten was het idee van de portefeuille-benadagen. Een goede zaak dacht ik." dering al eerder ontwikkeld. In Nederland voelde men daar nog weinig voor, maar Europese onderzoeken wezen Wat is nu de bijdrage van tiet wetensctiappelijl< onderuit dat de benadering uit de VS nog niet zo gek was. Voorzoel< geweest als tiet gaat om beperl<ing van het risico? al het beheersen van het risico werd gezien als een van "Vroeger werd risico alleen kwalitatief beschouwd in terde belangrijkste uitdagingen voor goed porteuille-bemen van hoog of laag. Nu is het mogelijk dat min of meer heer." te kwantificeren. Voor individuele aandelen is dat heel lasBij het beoordelen van het resultaat van een bepaalde betig, maar voor portefeuilles wordt dat wat makkelijker.

D

18

VU-MAGAZINE - OKTOBER 1987

Men weet op welke factoren men moet letten. Het gaat om de toevoeging van het risico van het ene aandeel bovenop het portefeuille-risico dat al bestaat, het additionele risico. Een aandeel dat sec een hoog risico heeft, hoeft dat, toegevoegd aan de portefeuille, helemaal niet te hebben." In schril contrast met de wetenschappelijke benadering van beleggen, staat de houding van - vaak individuele -beleggers die meer zien in gokken dan in doordacht beieggen. Natuurlijk is het mogelijk door gelukkige omstandig-

heden, of door een gelukkige hand van spelen enorme winsten te maken op de effectenbeurs. Maar, zo zeggen sceptici, lang kan dat niet duren. De beurs heeft z'n eigen ritme en wie alleen maar gokt en niet nadenkt over methoden om risico en rendement te bepalen, kan nog weleens met een flink verlies worden geconfronteerd. Er zijn natuurlijk altijd mensen die de beurspagina van de krant ophangen en daar - geblinddoekt - pijltjes naar gooien om zo te bepalen in welke aandelen zij moeten beleggen. Of anderen, die de aandelenkoersen proberen te berekenen door het meten van zonnevlekken. Echte beleggers moe- Een nadeel van speten niets van dit soort methoden hebben. Vroeger kon dat culeren met onroemisschien, en dan ook alleen maar voor wie toch al wat rend goed: krakers betrokken de leegkennis bezat op economisch terrein. Beroemd is het voor- staande panden en beeld van de econoom John Maynard Keynes, die zich 'swekten de aandacht ochtends vanuit zijn bed een halfuur lang bezig hield met op de onnodige leegstand. het bestuderen van de koersen, en opdracht gaf tot koop Foto ANP of verkoop van bepaalde aandelen. Keynes is er bijzonder' rijk van geworden, maar dat zal niet voor iedereen zijn weggelegd.

V

andaag de dag ziet men meer in het doordenken van het risico en methoden om dat te verkleinen, om aldus het rendement te verhogen. Eén van die methoden is het spreiden van de beleggingen door in zoveel mogelijk verschillende aandelen te beleggen. "We zijn er inmiddels wel achter gekomen dat dat niet altijd goed is", zegt prof. Eijgenhuijsen. "Goed spreiden kan betekenen dat je in verschillende bedrijfstakken moet gaan beleggen. Maar het zou best zo kunnen zijn dat de bewegingen van een bedrijfstak als de bouw, precies hetzelfde ritme vertoont als een bedrijfstak als de textielindustrie. Een portefeuille die over deze twee bedrijfstakken is verdeeld, is niet goed gespreid. Men moet zodanig spreiden dat die bewegingen elkaar min of meer opheffen

De aandeelhoudersvergadering van Philips. Foto ANP

Prof.dr. H.G. Eijgenhuijsen: "Risico ervaren we allemaal als iets oninteressants." Foto Kees Keuch (AVC/VU)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen