VU Magazine 1988 - pagina 193

Van enig verzet van betekenis geen sprake

De Residentiebode »iv*jrvfiO*W^^' ï

iQ-i rtL J J t a l l

'BJKX5N

HANNEOBBINK

'De scherpste censuur zou geen beter resultaat hebben opgeleverd', schreef een Duits gezant al in '41 naar huis, verrast als hij was over de geluidloze aanpassing van de Nederlandse journahstiek, aan de eisen van de bezetter. Een bijgesteld beeld van 'lamzakken, schipperaars en verkwanselaars'. Het is al meer dan twintig jaar geleden dat Han Lammers - toen redacteur van De Groene Amsterdammer - opriep de geschiedenis van de legale pers in de Tweede Wereldoorlog te boek te stellen. Het kwam er niet van. De eerste die zich aan het karwei zette, overleed, de tweede had het te druk met andere zaken en vijftien jaar na Lammers' oproep wees niets erop dat het er nog eens van zou komen. Op 3 maart jongstleden was het toch zover. René Vos promoveerde op een proefschrift met als titel 'Niet voor publicatie' en als ondertitel 'De legale Nederlandse pers tijdens de Duitse bezetting'. "Iemand van onze generatie zou dit boek niet hebben kunnen schrijven." Zo reageerde één van de aanwezigen tijdens een forumdiscussie die de Nederlandse Vereniging van Journalisten over het boek organiseerde. De spreker naderde de zeventig, was jarenlang journalist geweest en was VU-MAGAZINE—MEI 1988

dus mede het onderwerp van Vos' boek. Vos zelf was aan het einde van de Tweede Wereldoorlog nog een peuter. De afstand die Vos tot het onderwerp van zijn studie heeft, weerspiegelt zich in zijn boek en ook tijdens de forumdiscussie was er iets van te merken. Een groot deel van de aanwezigen had de oorlog zelf als journalist meegemaakt en velen hadden nog zeer levendige herinneringen aan gebeurtenissen en mensen van toen. Zo beschreef iemand het hoofd van de Sicherheitsdienst als "een schurk, maar iemand met een geweldige persoonlijke charme." Dit soort persoonlijke noten ontbreekt in het boek van Vos en Vos zelf stond er tijdens de forumdiscussie glimlachend naar te luisteren. Niet iedereen was onverdeeld gelukkig met dit gebrek aan persoonlijke betrokkenheid. Alom werden Vos' objectiviteit en neutraltieit geprezen,

Csteravond is de -Isen^e pj^ ^^^^^ ^ » ^ « . ! ^ ' : . 1 M Jveneens mC vernie.g^r

maar er waren er ook die zich heel voorzichtig afvroegen of Vos' benadering toch niet te veel 'vergoelijkend' was.

E

r valt inderdaad heel wat te vergoelijken als het om de pers in de Tweede Wereldoorlog gaat, want de rol die journalisten en uitgevers speelden, was geen heldenrol. Het wijdverbreide beeld van journalisten in oorlogstijd als "lamzakken, schipperaars, verkwanselaars" zou Vos echter wat willen "nuanceren", zei hij tijdens de forumdiscussie. Vos doet dat onder meer door aandacht te vragen voor de geschiedenis van de Nederlandse pers in de jaren twintig en dertig. Een groot deel van de pers was nauw verbonden met één van de zuilen waaruit de Nederlandse samenleving bestond. De loyaliteit van de pers lag eerder bij de eigen zuil, dan bij de journahs3

Op 16 en 17 mei 1940 berichten diverse liranten dat de bezetter afziet van voorcensuur op de inhoud. Maar 'deze tegemoetkomende houding veronderstelt natuurlijk een absoluut loyale houding van uitgevers en redacteuren.'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen