VU Magazine 1988 - pagina 77

Van veel achttiende-eeuwse auteurs zijn de brieven nog het meest leesbaar gebleven. Dat geldt ook voor Betje Wolff en Aagje Deken, wier werk doorvorst is door prof.dr. P.J. Buijnsters. "Wolff en Deken zijn me vertrouwder dan familie en vrienden." JOHAN DE KONING

De levendigheid van een weduwe en een oude vrijster In kringen van letterkundigen valt zijn naam altijd met een plofje. Daarna volgt bewondering voor zijn produktie of onverholen jaloezie. De afgelopen jaren toonde prof. dr P.J. Buijnsters een nietaflatende ijver om het stof te blazen van de namen van Betje Wolff en Aagje Deken. Sinds 1979 deed hij enkele lijvige publikaties over hen het licht zien, waaronder een biografie, een wetenschappelijke uitgave van Sara Burgerhart en nu, als sluitstuk, een tweedelige brieveneditie. In het voorbericht bij die editie schrijft hij dat de twee achttiende-eeuwse schrijfsters hem "in menig opzicht vertrouwder (zijn) geworden dan familie of vrienden." In zijn werkkamer, vierhoog in het Erasmusgebouw van de Nijmeegse universiteit, vertelt hij: "Het klinkt pathetisch, maar je verwacht twee schrijvers te ontmoeten en je ontmoet twee mensen. Met sommige auteurs kun je lang bezig zijn en hun brieven lezen, terwijl je niet het idee VU-MAGAZINE—FEBRUARI 1988

hebt dat ze je nader komen te staan. Je blijft denken dat je weinig van ze weet. Bij Wolff en Deken is er genoeg dat ik niet van ze weet, maar ze openbaren zich veel sterker." Tot directe uitspraken over zichzelf valt Buijnsters in dit gesprek niet te verleiden. Slechts een enkele keer laat hij zich een kleinigheid ontvallen. "Ik ben natuurlijk een fanaat in extreme vorm. Als ik ergens achter wil komen, dan zou ik door tien muren heen kunnen gaan." Daar laat hij het bij, want het gesprek gaat niet over hem, maar over Betje Wolff en Aagje Deken.

V

an de twee was Betje de oudste, al zou je dat niet altijd denken. Ze wordt in 1738 in Vlissingen geboren. Daar verwekt ze schandaal als ze zich op zeventienjarige leeftijd laat schaken door een vaandrig. Ze krijgt de kans om haar milieu de rug toe te keren als een paar jaar later de Beemster predikant

Wolff haar 'de tweeënvijftig kersen van zijn jeugd' aanbiedt. Ze krijgt naam als dichteres en vanuit het isolement van haar huwelijk mengt ze zich in menige polemiek. Haar satirisch talent richt ze vooral tegen 'de fijnen'. Als in 1777 dominee Wolff overlijdt gaat ze samenwonen met Aagje Deken, die zij kort tevoren heeft leren kennen. Aagje is als weeskind opgegroeid in een vroom milieu, is ongehuwd gebleven en heeft religieuze verzen gepubliceerd. Een weduwe en een oude vrijster schrijven dan onder meer de belangrijkste Nededandse roman van de achttiende eeuw, Sara Burgerhart. Betje wordt meestal als het meest talentrijk beschouwd. Buijnsters wil dat graag relativeren. "Als persoon was Aagje Deken krachtiger dan Betje Wolff. Die was grilliger, koketteerde, wilde leuk zijn, soms ten koste van anderen. Ik vind Aagje Deken een formidabele personlijkheid. Ze 31

Dubbelportret van Wolff (boven) en Deken op het titelblad van hun 'Fabelen' die in 1784 verschenen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen