VU Magazine 1988 - pagina 390

In Hitlers werkkamer werd beslist over het lot van Sudetenland en Tsjechoslowakije. Half zichtbaar achter Hitler, zit Chamberlain; midden, op de rug gezien, Mussolini; uiterst rechts Daladler.

Britse regering te waarschuwen dat zij nu toch echt wat moet doen. De Duitse diplomaat Theodor Kordt in Londen wordt naar Chamberlains medewerker Wilson gestuurd. Die neemt hem meteen, via een achterdeurtje mee naar Downingstreet. Daar krijgt Halifax te horen dat Hitler een mobilisatie heeft gepland voor 16 september en dat de aanval op Tsjechoslowakije op zijn laatst op 1 oktober zal plaatsvinden. Het Duitse leger, zo zegt hij tot de Britse minister van Buitenlandse Zaken, is voorbereid 'tegen Hitler te staken op het moment van de laatste finale order. En dat zou lukken als Engeland en Frankrijk voet bij stuk hielden. Hitlers waarschijnlijk explosieve slotrede op 12 september zou het moment voor Engeland zijn om openlijk stelling te nemen. Een poging van Halifax om Hitler al voor de rede duidelijk te maken welk risico hij loopt, mislukt. Ambassadeur Henderson, die ook naar Neurenberg is afgereist, protesteert tegen een instructie om Hitler te laten weten dat in geval van een Duitse aanval op Tsjechoslowakije Engeland "niet afzijdig kon blijven". De Führer stond op de rand van de waanzin," waarschuwt hij, "en een tweede crisis kon hem er overheen duwen". Dat was nu net precies wat de verzetsgroep-Oster nodig had om weifelende officieren mee te krijgen, maar de instructie wordt ingetrokken.

V

anuit Engeland komen die week andere signalen. Enerzijds publiceert het dagblad The Times op 7 september een geruchtmakend artikel van de strekking dat Sudetenland maar aan Duitsland moet worden afgestaan. Weliswaar lukt het de Tsjechische ambassadeur Jan Masaryk na

Een toenemend aantal officieren begint te twijfelen aan het nazi-verhaal van 'geheime afspraken' met de westelijke mogendheden. enkele gesprekken om een officiële verklaring van Halifax los te peuteren, dat deze publikatie niet uit de koker van de Britse regering komt, maar niemand gelooft het, zeker Hitler niet. Anderzijds laat Chamberlain zondag 11 september weten dat Duitsland natuurlijk niet straffeloos een snelle militaire campagne tegen Tsjechoslowakije kan uitvoeren zonder een interventie van Frankrijk en zelfs van Engeland te vrezen. De spanning neemt toe. Frankrijk heeft inmiddels de Maginot-linie op oorlogssterkte laten bezetten. In Downingstreet heeft zich een grote verontruste menigte gevormd om de gaande en komende bewindslieden gade te slaan. Heel Europa zit 24

maandagavond 12 september angstig aan de radio om Hitlers onheilspellende slotrede in Neurenberg te horen. In de Wehrmacht komt de bevelenmachinerie op gang. Een toenemend aantal officieren begint nu te twijfelen aan het nazi-verhaal van 'geheime afspraken' met de westelijke mogendheden. Een nerveuze Daladier stuurt die avond een telegram naar Chamberlain, dat er hoe dan ook een Duitse invasie moet worden vermeden, anders zou Frankrijk verplicht zijn de verdragsverplichtingen na te komen. Tot diep in de nacht is de Britse premier dan de volgende dag bezig het plan uit te voeren waarmee hij de geschiedenis zal ingaan. Buiten Daladier om zendt hij om elf uur een telegram aan Hitler dat hij in Duitsland een gesprek wil onder vier ogen. Laat in de nacht al hoort Kordt op de Duitse ambassade in Londen tot zijn ontsteltenis van Chamberlains voorstel. Juist morgen wordt Hitler in Berlijn verwacht en dan, of overmorgen zou de geplande putsch moeten plaatsvinden. Als Chamberlains telegram Hitler in München bereikt, is deze opgetogen. "Ich bin vom Himmel getallen", is zijn reactie. Hij stelt meteen Berchtesgaden voor als plaats van ontmoeting, morgen de 15e. De Tsjechische leiders kunnen hun oren niet geloven bij het nieuws. Een Praagse krantekop luidt: 'Lees hoe het machtige Britse staatshoofd bij Hitler gaat bedelen!' Mussolini taxeert die dag: "Er zal geen oorlog komen. M.i. is dit het einde van het Britse prestige." In Berlijn besluit een verbijsterde groep-Oster ijlings tot uitstel van de putsch. Halder zegt tot Witzleben dat als Hitler met zijn grote mond succes had, hijzelf niet het recht had het tot dit complot te laten komen.

D

e rest van de maand zal Europa voortdurend in hoop en vrees blijven leven, gissend, scheldend, zuchtend, zwijgend, geruchtend verspreidend, radio-luisterend, discussiërend, speculerend, hamsterend en biddend. VU-MAGAZINE—OKTOBER 19

_

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen